زردی در نوزادان
بیماری زردی به معنای زرد شدن پوست نوزاد و قسمت سفید چشم است که نشانه ای از افزایش بیش از حد ماده ای به نام بیلی روبین در خون می باشد. بیلی روبین، مسئول رنگ زرد در خون است، در واقع رنگدانه ای است که از تخریب گلبول های قرمز آزاد شده است.به طور معمول، کبد بیلی روبین را از جریان خون فیلتر می کند و آن را به داخل روده منتقل می کند. کبد نابالغ نوزاد اغلب نمی تواند بیلی روبین را به سرعت به اندازه کافی برطرف کند، و باعث ایجاد بیش از حد بیلی روبین می شود. معمولا در روز دوم یا سوم زندگی زردی نوزاد ظاهر می شود.
یرقان معمولا در 5 روز اول زندگی ظاهر می شود. بسیاری از نوزادان بعد از تولد که زمان شروع زردی می باشد بیمارستان را ترک کرده اند. بنابراین، پزشک متخصص کودکان ممکن است تستی را برای بررسی زردی در زمانی که نوزاد 3 تا 5 روز است، انجام دهد.
بیشتر نوزادان زردی خفیف دارند. معمولا در طول یک یا دو هفته بدون ایجاد مشکل، بهتر می شود یا در عرض یک یا دو هفته می گذرد. اما زردی نوزادان باید جدی گرفته شود. در موارد نادر، اگر سطح بیلی روبین بالا باقی بماند و درمان نشود، می تواند آسیب مغزی به نام کرانچیتروس ایجاد کند که می تواند به مشکلات جدی تا مادام العمر منجر شود.
عوامل خطر زردی نوزادی
بیلی روبین از تخریب هموگلوبین در RBC های کهنه یا همولیز شده نشات می گیرد . عوامل مستعد کننده برای هیپربیلی روبینمی فیزیولوژیک در نوزادان عبارت است از : افزایش تولید بیلی روبین ناشی از بالا بودن بار گلبول قرمز ،کاهش بقای گلبول قرمز و اریتروپویز ناکارآمد ،کاهش مصرف ،کنژوگه شدن و ترشح بیلی روبین از کبد به دلیل نوزاد نارس و افزایش چرخه انتروهپاتیک بیلی روبین ناشی از فقدان فلور بی هوازی در روده نوزاد که به طور طبیعی ، بیلی روبین را کنژوگه می کند .
زردی فیزیولوژیک معمولا در روز دوم و یا سوم دیده می شود ،روز سوم تا چهارم ،به 5-6 mg/dl می رسد و سپس روز پنجم تا هفتم به زیر 2mg/dl می رسد .
زردی زمانی پاتولوژیک در نظر گرفته می شود که قبل از 24 ساعت شروع شود ،بیلی روبین با سرعت بیشتر از 0/5mg/dl/hr افزایش یابد ، بیشتر از 14 روز باقی بماند یا علائم بیماری زمینه ای وجود داشته باشد .
زردی زودرس (روز های اول و دوم پس از تولد ) معمولا از بیماری های همولیتیک حاد (متانند ناسازگاری Rh یا AOB ) یا سایر آنتی بادی های غیر معمول نشات می گیرد .
علل زردی بین روز های سوم تا دهم عبارتند از : زردی فیزیولوژیک ،شیر خوار مادر دیابتی ، سفال هماتوم ،عفونت یا آسفییکسی
زردی دیر رس یا طول کشیده (بیش از 14 روز ) از آترزی مجرای صفراوی ،گالاکتوزمی ،هپاتیت یا عفونت نشات می گیرد .
تظاهرات بیماری
زردی معمولا ابتدا در صورت دیده می شود و به طرف انتهای بدن و اندام ها پیش می رود .
سایر علائم و نشانه ها بر اساس اتیولوژی دیده می شوند (سفال هماتوم بزرگ ،کوفتگی شدید ،رنگ پریدگی ،پتشی ،هپاتواسپلنومگالی ،امفالیت ،تظاهرات دیس مورفیک ،میکروسفالی ،کوریورتینیت )
علائم انسفالوپاتی حاد بیلی روبین عبارتند از :
فاز زودرس (1تا 2 روز ):مکیدن ضعیف ،هیپوتونی ولتارژی
فاز میانی (3 تا 7 روز ): اتستوپور متوسط ،تحریک پذیری ،هیپرتونی ،اپیستونوس ،اسپاسم گردن به سمت عقب
فاز پیشرفته (بیش از 7 روز ): رتروکولیس –اپیستوتونوس آشکار ،گریه شدید ،عدم تغذیه ،آپنه ،تب ،استوپور عمیق ،کما و تشنج در کودکان
3 – 02 54 61 22 [021]
علت زردی نوزاد
زردی به این دلیل رخ می دهد که بدن نوزاد بیلی روبین بیشتری تولید می کند. بیلی روبین ماده ای زرد رنگ است که وقتی بدن ضعیف می شود توسط سلول های قرمز تولید می شود. این مواد از طریق ادرار و مدفوع دفع می شود. در حالت طبیعی در زمان بارداری ، بدن مادر بیلی روبین را از طریق جفت به بدن جنین انتقال می دهد و بعد از زایمان ، بدن نوزاد باید بیلی روبین را از دست بدهد . در صورتی که این مواد از بین نرود نوزاد مبتلا به زردی می شود.
این بیماری به نام زردی فیزیولوژیک نامیده می شوند. در اغلب موارد به دلیل اینکه اندام نوزاد هنوز نمی تواند بیلی روبین اضافی را از بین ببرد زردی ایجاد می شود. این نوع زردی معمولا حدود 24 ساعت پس از تولد ظاهر می شود. تا روز سوم یا چهارم بدتر می شود و حدودا یک هفته بعد از بین می رود.
در موارد نادر، زردی ممکن است در اثر سایر علت ها نظیر عفونت، اختلالات دستگاه گوارش کودک یا عدم ناسازگاری خون مادر با نوزاد (Rh) ایجاد شود.
عوامل ایجاد زردی نوزاد
اختلال زمینه ای ممکن است باعث ایجاد زردی در نوزادان شود. در این موارد، زردی اغلب خیلی زودتر از زردی فیزیولوژیکی ظاهر می شود. بیماری ها یا شرایطی که می توانند باعث ایجاد زردی شوند عبارتند از:
- خونریزی داخلی
- عفونت در خون (سپسیس)
- عفونت های ویروسی یا باکتریایی
- ناسازگاری بین خون مادر و خون نوزاد
- سوء عملکرد کبدی
- کمبود آنزیم
- اختلال در گلبول های قرمز نوزاد که باعث آزادسازی بیش از حد بیلی روبین می شود
عوامل خطرزردی نوزاد
1. تولد زودرس
در صورتی که نوزاد قبل از 38 هفته متولد شود، ممکن است قادر به پردازش بیلی روبین نباشد، همچنین ممکن است در دوران بارداری کمتر تغذیه کرده و حرکات روده کمتری داشته باشد که باعث کاهش بیلی روبین در مدفوع می شود.
2. سکته مغزی در طول تولد
اگر نوزاد بعد از زایمان کبود شود، ممکن است سطح بیلی روبین بیشتری ناشی از تخریب گلبول های قرمز داشته باشد.
3. گروه خونی
در صورتی که گروه خونی مادر با نوزادش متفاوت باشد، نوزاد ممکن است از طریق جفت آنتی بادی دریافت کند که باعث می شود سلول های خونی خود را سریع تر تجزیه کند.
4. شیر دادن
نوزادانی که از شیر مادر تغذیه می کنند، به ویژه کسانی که دچار مشکل پرستاری یا تغذیه مناسب از شیر مادر هستند، در
5. معرض خطر ابتلا به زردی قرار دارند.
کم آبی یا مصرف کم کالری ممکن است به شروع زردی کمک کند. با این حال، به دلیل مزایای شیردهی، کارشناسان هنوز آن را توصیه می کنند.
علائم زردی نوزاد
اگر زردی نوزاد کمتر از یک روز پس از تولد ظاهر شود، علائمی به شرح ذیل ظاهر می شود:
- زرد شدن پوست و سفیدی چشم ها
- زرد شدن پوست صورت و سینه نوزاد، 1 تا 5 روز پس از تولد
- وزن کم
درکودکانی که دارای سطح بیلی روبین بالایی هستند علائمی به شرح ذیل مشاهده می شود:
- زرد شدن پوست
- لاغری و کاهش وزن بی دلیل
- خجالتی یا ترسو شدن
سطح بالایی از بیلی روبین می تواند خطرناک باشد. اطمینان حاصل کنید اگر کودک شما هر کدام از این علائم را داشته باشد، حتما به پزشک متخصص کودکان مراجعه کنید.
تشخیص زردی نوزادان
پزشک متخصص در ابتدا به معاینه نوزاد می پردازد تا از سلامت نوزاد مطمئن شود در صورت مشکوک شدن سولاتی از والدین درباره گروه خونی و سابقه بیماری های خونی می پرسد .
برای بررسی دقیق تر دستگاهی بر روی پوست نوزاد قرار می دهد تا سطح بیلی روبین را اندازه گیری کند. برای تعیین اینکه آیا نوزاد نیاز به درمان دارد، ممکن است آزمایش خون برای اندازه گیری سطح بیلی روبین انجام شود.
در صورتی که پزشک احتمال دهد که نوعی اختلال یا بیماری باعث افزایش بیش از حد بیلی روبین در خون می شود، آزمایش های بیشتری تجویز می کند.
درمان زردی نوزاد
درمان زردی نوزاد بر اساس میزان پیشرفت بیماری صورت می گیرد. زردی خفیف نوزاد اغلب در عرض دو یا سه هفته از بین می رود. زردی متوسط یا شدید، ممکن است نوزاد به بیمارستان بیمارستان منتقل شود. درمان هایی برای کاهش سطح بیلی روبین در خون نوزاد وجود دارد که شامل موارد زیر باشد:
نور درمانی (فتوتراپی)
برای درمان زردی، نوزاد در معرض یک نوع نور فلورسنت قرار می گیرد. این روش فتوتراپی نامیده می شود. پوست نوزاد نور را جذب می کند که باعث تغییر سطح بیلی روبین می شود . نور در طیف آبی و سبز منتشر می شود. نور، شکل و ساختار مولکول های بیلی روبین را تغییر می دهد به طوری که می توانند از طریق ادرار و مدفوع دفع شوند. نور دارای اشعه ماوراء بنفش می باشد اما به طور مستقیم نمی تابد بلکه دستگاه دارای سپر پلاستیکی محافظ می باشد که از هر نور ماورای بنفش که ممکن است منتشر شود، فیلتر می کند. درمان معمولا در بیمارستان انجام می شود. اما بعضی از نوزادان در خانه هم درمان می شوند.در طول درمان، نوزاد با استفاده از پچ پوشک و چشم را می پوشاند. نور درمانی ممکن است با استفاده از یک پد نور و یا تشکی تکمیل شود.
ایمونوگلوبولین داخل وریدی (IVIg)
زردی نوزادی ممکن است ناشی از تفاوت های نوع خون مادر و نوزاد مربوط باشد. در این وضعیت آنتی بادی مادر به نوازد انتقال می یابد که در نتیجه به تخریب سلول های خونی در کودک منجر می شود. ترانسفوزیون داخل وریدی که دارای ایمونوگلوبولین – پروتئین خون می باشد می تواند سطح آنتی بادی خون نوزاد را کاهش دهد که در نهایت باعث بهبودی زردی می شود. انتقال خون به ندرت نیاز می باشد ، در زمانی که زردی شدید باشد و به سایر درمان ها پاسخ ندهد، ممکن است نیاز به انتقال خون داشته باشد که شامل گرفتن مقدار کمی خون و رقیق کردن بیلی روبین و آنتی بادیهای مادر و سپس انتقال خون به نوزاد است این روش در بخش مراقبت های ویژه نوزادان انجام می شود.
روشهای خانگی
هنگامی که زردی نوزاد شدید نیست، پزشک ممکن است تغییرات در تغذیه ای که می تواند سطوح بیلی روبین را کاهش می دهد، توصیه کند.اقداماتی به شرح ذیل ممکن است زردی را کاهش دهند:
1. تغذیه
زمانی که نوزاد با شیر بیشتری تغذیه میکند حرکت روده بیشتر می شود و میزان بیلی روبین را در مدفوع کودک کاهش می دهد. نوزادان در دوران شیردهی باید روزانه 8 تا 12 وعده برای چند روز اول زندگی داشته باشند.
2. تغذیه تکمیلی
اگر کودک شما دچار مشکل تغذیه با شیر مادر است، وزن یا آب بدن از دست می رود در این صورت، پزشک ممکن است به شما توصیه کند که تغذیه با شیر مادر جایگزین روش دیگری شود. در بعضی موارد، ممکن است پزشک توصیه کند برای چند روز و بعد از شروع تغذیه با شیر مادر از غذای کمکی استفاده شود. از پزشکتان بخواهید که گزینه های تغذیه مناسب برای نوزاد شما چیست.
درمان خانگی زردی نوزاد
سعی نکنید زردی را با قرار دادن کودک در معرض نورخورشید درمان کنید.استفاده از چراغ های ویژه کنترل نور محیط اطراف در درمان ضروری است حتما قبل از انجام اقدامی با پزشک متخصص مشورت کنید.
در صورتی که عامل زردی نوعی بیماری یا اختلال باشد ، ممکن است نوزاد نیاز به درمان های دیگر داشته باشد. برای مثال، کودک مبتلا به زردی شدید ناشی از ناسازگاری Rh ممکن است نیاز به انتقال خون داشته باشد
اقدامات لازم در زردی نوزاد
والدین در بهبود زردی نوزاد نقش مهمی دارند به همین دلیل توصیه به انجام اقداماتی به شرح ذیل می شود :
- در روز دو بار نوزاد خود را به دقت نگاه کنید تا اطمینان حاصل کنید که رنگ پوست حالت طبیعی دارد. اگر پوست فرزندتان تیره است، به قسمت سفید چشم نگاه کنید
- نوزاد خود را برای چکاب دوره ای نزد پزشک متخصص ببرید.
- در صورتی که رنگ زرد پس از 3 روز روشن تر شود، با پزشک تماس بگیرید.
- بهترین اقدامی که می توانید برای کاهش زردی انجام دهید این است که اطمینان حاصل کنید که نوزاد یا کودک به اندازه کافی تغذیه می کند ( شیر یا غذای کمکی). زیرا تغذیه مناسب کمک می کند تا بیلی روبین اضافی را از بین برود.در صورتی که نوزاد از شیر مادر تغذیه می کند، باید به طور متوسط 8 تا 12 بار در هر 24 ساعت بخورد.
در صورتی که شیر خشک مصرف می کند ، باید حدود 6 تا 10 بطری در هر 24 ساعت بنوشد. در صورتی که مطمئن نیستید که نوازد به اندازه کافی شیر دریافت می کند، از پزشک، یا کمک بخواهید.
زمان مراجعه به پزشک
اکثر بیمارستان ها سعی دارند نوزادان را قبل از تخلیه زودرس بررسی کنند. آکادمی آمریکایی اطفال توصیه می کند که نوزادان در طول بررسی های روزمره پزشکی و برای هر 8 تا 12 ساعت در بیمارستان برای بررسی زردی مورد آزمایش قرار گیرند.
کودک در روزهای سوم و هفتم پس از زایمان باید جهت زردی مورد بررسی قرار گیرد، در حالی که سطح بیلی روبین به بالاترین سطح برسد ، باید زودتر از 72 ساعت پس از زایمان مواد اضافی تخلیه شود. برای بررسی روند بهبودی زردی نوزاد باید بعد از گذشت دو روز پس از تخلیه به پزشک مراجعه کرد. در برخی موارد بعد از درمان زردی در اث افزایش بیلی روبین شدیدتر می شود .در صورت مشاهده علائم ذیل در کودک خود با متخصص اطفال خود تماس بگیرید:
- پوست کودک زرد تر می شود
- پوست کودک در ناحیه شکم، بازوها یا پاها زرد رنگ باشد.
- پوست کودکی که سفید رنگ است ، زرد شود.
- به نظر رسد کودک بی قرار یا بیمار است
- به دشواری بیدار شود .
- کاهش وزن و ضعیف شدن
- گریه کردن مداوم
- در صورتی که زردی بیش از سه هفته طول بکشد
عوارض جانبی زردی نوزاد
در صورتی که زردی نوزاد درمان نشود، می تواند عوارض جدی ایجاد کند که شایع ترین آنها به شرح ذیل می باشد :
آنسفالوپاتی بی حسی حاد
بیلی روبین برای سلول های مغزی سمی است. در نوزاد مبتلا به زردی شدید، خطر انتقال بیلی روبین به مغز وجود دارد، وضعیتی که آنسفالوپاتی حاد نامیده می شود. درمان سریع می تواند آسیب قابل ملاحظه ای را در پی داشته باشد. که در این صورت نوزاد دارای علائمی به شرح ذیل می باشد :
- بی خوابی یا بیدارشدن مشکل(اختلال خواب کودک )
- گریه کردن با صدای بلند
- تغذیه کم
- عقب بردن گردن و بدن
- تب بدون علت در کودکان
- استفراغ
Kernicterus سندرومی است که اگر آنسفالوپاتی حاد در اثر افزایش بیلی روبین به وجود می آید و باعث آسیب دائمی به مغز شود به وجود می آید. این سندرم دارای علائمی به شرح ذیل می باشد:
- حرکات غیر عادی و غیرقابل کنترل (فلج مغزی اتئوتی)
- خیره شدن به بالا
- از دست دادن شنوایی
- توسعه نامناسب مینای دندان
جلوگیری از زردی نوزاد
بهترین پیشگیری از زردی نوزاد تغذیه مناسب است. نوزادان در دوران شیردهی باید روزانه هشت تا 12 غذا برای چند روز اول زندگی داشته باشند. نوزادانی که غذای مکمل به همراه شیر می خورند معمولا باید 1 تا 2 اونس (حدود 30 تا 60 میلی لیتر) هر دو تا سه ساعت برای هفته اول داشته باشند.
منتظر نظرات و پیشنهادات شما هستیم
با تشکر گروه مدیریت سایت دکتر فرجی
سلام آقای دکتر . پسرم 20 روزه است گروه خونیش با من تطابق نداشت زردی پایین داشت . دکتر میگه رفع شده ولی احساس می کنم رنگ پوستش هنوز زرده ،آیا به خاطر اینه که از شیر خودم تغذیه می کنه ؟