پنومونی یا ذات الریه در کودکان

ذات الریه یا پنومونی چیست؟

ذات الریه که با نام پنومونی نیز شناخته می شود، اغلب در اثر ویروس یا عفونت باکتریایی به وجود می آید. این میکروب ها باعث می شوند کیسه های هوایی در ریه ها پر از مایع (بلغم یا مخاط) شوند. این کار تنفس را دشوار می کند و باعث سرفه کردن در کودکان می شود.

ذات الریه توسط افراد آلوده منتقل می شود که میکروب ها را در قطرات مایع در گلو، بینی یا دهان خود حمل می کنند. یک فرد آلوده، میکروب ها را در هوا با سرفه پخش می کند. کودک با دست زدن به چیزی میکروب ها را استنشاق می کند یا با بزاق یا غشای مخاطی فرد آلوده تماس مستقیم پیدا می کند. ذات الریه اغلب در ماه های سرد رخ می دهد، زمانی که کودکان بیشتر وقت خود را در داخل خانه در تماس نزدیک با افراد دیگر می گذرانند. کودکان زیر دو سال بیشتر در معرض ابتلا به ذات الریه هستند.

انواع ذات الریه یا پنومونی در کودکان

پنومونی یک عفونت التهابی در ریه ها است که می تواند در هر سنی از زندگی رخ دهد، اما بیشتر در کودکان و نوزادان رخ می دهد. پنومونی در کودکان ممکن است به چندین شکل رخ دهد که عبارتند از:

• پنومونی باکتریایی: این نوع پنومونی معمولاً توسط باکتری Streptococcus pneumoniae، پنوموکوک، هموفیلوس آنفلوآنزا نوع b و یا گروه های دیگر باکتری ها ایجاد می شود.
• پنومونی ویروسی: این نوع پنومونی ممکن است به دنبال عفونت ویروسی مانند ویروس تنفسی سینی گوزی، ویروس سینه ای و یا ویروس آنفلوآنزا رخ دهد.
• پنومونی قارچی: این نوع پنومونی ممکن است به دنبال ابتلا به عفونت قارچی مانند Aspergillus و یا Pneumocystis jirovecii رخ دهد. این نوع پنومونی بیشتر در کودکانی که سیستم ایمنی ضعیف دارند، به خصوص کودکان مبتلا به ایدز، رخ می دهد.
• پنومونی غیرقابل تعریف: در برخی موارد، نوع پنومونی مورد علت مشخصی نیست و به عنوان پنومونی غیرقابل تعریف شناخته می شود.

هر نوع پنومونی دارای علائم و نشانه های خاص خود است و درمان آن ها نیز متفاوت است. برای درمان پنومونی، ممکن است پزشک شما به شما آنتی بیوتیک، داروهای ضدویروسی، کورتیکواستروئیدها و یا دیگر داروهایی را تجویز کند. همچنین، مراقبت در خانه و استراحت از مهمترین نکاتی است که باید انجام شود.

علل ذات الریه در کودکان

کودکان مستعد ابتلا به ذات الریه ناشی از ویروس ها، باکتری ها و سایر میکروب ها هستند. پنومونی اغلب به عنوان عارضه بیماری دیگری مانند آنفولانزا یا عفونت تنفسی فوقانی ویروسی ایجاد می شود. گذرگاه های بینی و گلو به میکروارگانیسم ها اجازه می دهند وارد راه های هوایی شده و کیسه های هوایی در ریه های ما را آلوده کنند.

ویروس سنسیشیال تنفسی (RSV) یک ویروس شایع در کودکان 5 ساله و کمتر است که به ذات الریه مبتلا هستند. کودکان زیر یک سال در صورت قرار گرفتن در معرض دود سیگار در معرض خطر ابتلا به ذات الریه هستند.

شرایط زیر می تواند خطر ابتلای کودک به ذات الریه ناشی از میکروارگانیسم ها را افزایش دهد:

• سیستم ایمنی ضعیف
• مشکلات سلامتی مزمن مانند فیبروز کیستیک یا آسم کودکان
• مشکلات تنفسی مانند عفونت دستگاه تنفسی در کودکان و بیماری های ریوی

علائم ذات الریه در کودکان چیست؟

علائم ممکن است برای هر کودک باتوجه به علل ایجاد آن کمی متفاوت باشد. به طورکلی، ذات الریه باکتریایی به طور ناگهانی با علائم زیر رخ می دهد:

• سرفه خلط دار
• درد در قفسه سینه
• استفراغ یا اسهال
• بی اشتهایی
• خستگی
• تب

اولین علائم پنومونی ویروسی مانند پنومونی باکتریایی است. اما با ذات الریه ویروسی، مشکلات تنفسی به کندی ایجاد می شود. سرفه کودک شما ممکن است بدتر شود و خس خس سینه کند. پنومونی ویروسی می تواند خطر ابتلا به ذات الریه باکتریایی را در کودک افزایش دهد. علاوه بر علائم فوق، کودک شما ممکن است با لرز، تنفس سریع یا دشوار و سر درد مواجه شود.

پنومونی در کودکان چگونه تشخیص داده می شود؟

پزشک اطفال شما اغلب می تواند پنومونی را از طریق یک تاریخچه پزشکی کامل و معاینه فیزیکی تشخیص دهد. او ممکن است آزمایش های زیر را برای تأیید تشخیص تجویز کند:

• اشعه ایکس قفسه سینه: این آزمایش تصاویری از بافت های داخلی، استخوان ها و اندام ها ایجاد می کند.
• آزمایش خون: در آزمایش خون میزان دی اکسید کربن و اکسیژن خون با آزمایش گاز خون شریانی اندازه گیری می شود.
• کشت خلط: این آزمایش بر روی مخاط (خلطی) که از ریه ها به داخل دهان خارج می شود، انجام می شود. شما می توانید متوجه شوید که آیا کودک شما عفونت دارد یا خیر. این به طور معمول انجام نمی شود زیرا گرفتن نمونه خلط از کودکان دشوار است.
• سی تی اسکن قفسه سینه: این آزمایش از ساختارهای قفسه سینه عکس می گیرد. این کار به ندرت انجام می شود.
• برونکوسکوپی: این روش برای مشاهده راه های هوایی در ریه ها استفاده می شود. این کار به ندرت انجام می شود.

درمان ذات الریه در کودکان

درمان ذات الریه در کودکان باتوجه به علائم و علت بیماری متفاوت است. با این حال، درمان پنومونی در کودکان به دو صورت دارویی و غیر دارویی انجام می شود.

درمان دارویی ذات الریه کودکان

مهمترین روش های درمان دارویی پنومونی در کودکان عبارتند از:

1. آنتی بیوتیک: درمان با آنتی بیوتیک برای بیمارانی که با باکتری ها عفونت دارند، ضروری است. پزشک معالج ممکن است بر اساس نوع باکتری، یک یا چند نوع آنتی بیوتیک را تجویز کند.
2. داروهای ضد التهاب ها: با توجه به شدت علائم، پزشک ممکن است داروی ضد التهاب دیگری مانند استروئیدها را تجویز کند.
3. آنتی ویروس: در برخی موارد، پنومونی با ویروس هم ایجاد می شود. در این حالت، آنتی ویروس ها ممکن است برای درمان استفاده شوند.
4.  داروهای ضد درد: در صورت نیاز، داروهای ضد درد مانند تایلنول و یا ایبوپروفن می توانند به بیمار تجویز شوند.

درمان غیر دارویی ذات الریه کودکان

مهمترین روش های درمان غیر دارویی پنومونی در کودکان عبارتند از:

1.  استراحت: استراحت به بیمار کمک می کند تا بدنش بهتر بتواند علائم پنومونی را مدیریت کند.
2.  آب: بیمار باید آب زیادی بنوشد تا بدنش آب کافی را داشته باشد.
3.  اکسیژن: در صورتی که هوای بیرون نیز خشک است، اکسیژن ممکن است به بیمار تجویز شود.
4.  تزریق مایعات: در برخی موارد، پزشک ممکن است به بیماران مایعات وریدی تزریق کند تا بهبود علائم پنومونی را تسریع کند.
5.  تغذیه مناسب: برخی مواد غذایی مانند سیر، زنجبیل و عسل ممکن است به عنوان درمان غیر دارویی برای پنومونی مفید باشند.

 روش های پیشگیری از ذات الریه کودکان

راهکارها و نکات بسیار ساده ای وجود دارد که با رعایت آن ها می تواند از ایجاد ذات الریه در کودکان خود جلوگیری کنید. مهمترین روش های جلوگیری از پنومونی کودکان عبارتند از:

• واکسیناسیون: برای پیشگیری از پنومونی، واکسن هایی وجود دارد که به کودکان تزریق می شوند. واکسن هایی مانند Prevnar 13 و Pneumovax 23 می توانند کودکان را در برابر بسیاری از نوع های پنوموکوک ها محافظت کنند.
• شستشوی دست: شستشوی دست به درستی و با آب و صابون، می تواند از پخش شدن عفونت ها و ویروس ها جلوگیری کند.
• اجتناب از تماس با بیماران: در صورتی که کودک شما در معرض بیماران با عفونت تنفسی قرار دارد، بهتر است از دیدار با آنها خودداری کنید.
• پوشیدن لباس گرم: پوشیدن لباس گرم و مناسب به کودک کمک می کند تا از سرماخوردگی و عفونت های تنفسی جلوگیری کند.
• استفاده از ماسک: در صورتی که کودک در معرض بیماران با عفونت تنفسی قرار دارد، ممکن است استفاده از ماسک در کاهش احتمال ابتلا به عفونت موثر باشد.
• تنظیم دمای اتاق: تنظیم دمای مناسب اتاق، می تواند به کودک کمک کند تا از سرماخوردگی و عفونت های تنفسی جلوگیری کند.
• تقویت سیستم ایمنی: تقویت سیستم ایمنی کودک با خوردن مواد غذایی سالم و تغذیه مناسب، ورزش و استراحت کافی، می تواند به کاهش احتمال ابتلا به پنومونی کودکان کمک کند.
• تمیزی محیط: حفظ تمیزی محیط و شستشوی اسباب بازی ها و وسایل کودک، می تواند در کاهش شیوع عفونت ها و پنومونی کودکان مؤثر باشد.

کلام آخر

پنومونی یا ذات الریه در کودکان به دلیل ضعف سیتیم ایمنی بدن ممکن است خطرناک باشد و باعث ایجاد علائم شدیدی شود. علائم پنومونی در کودکان اغلب شامل تب، سرفه، خستگی، درد در قفسه سینه، تنگی نفس، تنفس سریع و نوسان در رفتار و اشتها است. اگرچه استراحت کافی می تواند در درمان آن موثر باشد، اما در صورت مشاهده هر یک از این علائم در کودکان، بهتر است به بهترین متخصص اطفال در تهران مراجعه کنید.