سرخک در کودکان + علل، علائم و درمان

سرخک بیماری ویروسی مسری است که با لکه های پوستی قرمز همراه با تب و التهاب در کودکان ظاهر می شود که از طریق آب دهان و بینی و مایعات مخاطی قابل انتقال است. بیشتر مادران خواهان دانستن این موضوع از متخصص اطفال هستند که آیا بیماری سرخک دارای عوارض جانبی خطرناکی است؟ علائم این بیماری چیست؟ روش های مراقبت از کودک مبتلا به سرخک چگونه است؟ به منظور آشنایی بیشتر با علل، علائم و راه های درمان سرخک در کودکان تا انتهای این مقاله همراه ما باشید.

سرخک چیست؟

به گفته دکتر علی فرجی سرخک نوعی بیماری ویروسی حاد و مسری است که کودکان را درگیر می کند. این عارضه یکی از شایع ترین بیماری ها به ویژه در دوران کودکی است، اما سرخک ممکن است در بزرگسالان نیز رخ دهد. این ویروس بشدت واگیردار بوده و از طریق تنفس منتقل می شود، اما خوشبختانه واکسن این بیماری احتمال ابتلا را کاهش می دهد.

علائم سرخک در کودکان

سرخک به دو مرحله نهفته و آشکار تقسیم می شود. اگر علائم نهفته باشد تا 10 روز در بدن کودک هیچ گونه عارضه ای رخ نمی دهد. اما بعد از 10 الی 12 روز علائم شروع علائم زیر مشاهده می شود:

• تب به مدت سه روز
• آبریزش بینی
• سرفه خشک
• گلو درد شبیه سرماخوردگی کودکان
• قرمزی و سوزش در چشم
• درد عضلانی
• ظاهر شدن لکه های سفید در داخل دهان و روی زبان (در پایان روز سوم)
• بثورات و لکه های قرمز رنگ (در روزهای چهارم و پنجم، از پشت گوش شروع می شود، سپس به صورت و سپس تنه گسترش می یابد و در نهایت بقیه بدن را می پوشاند)

علائم این بیماری اغلب بین 7 تا 14 روز در بدن وجود داشته و معمولا پس از دو هفته از شروع ابتلا ناپدید می شوند. مادران باید هوشیار باشند و پس از مشاهده هرگونه علائم بیماری در اسرع وقت به اولین متخصص اطفال مراجعه کنند.

علت ابتلا به سرخک در کودکان

علل ابتلا به این بیماری نوعی ویروس مسری از خانواده پارامیکسوویروس ها (Paramyxoviridae) است که از طریق دهان و تنفس و سرفه در هوا منتشر می شود. این ویروس در سینوس ها و در دهان کودک یا بزرگسال مبتلا به سرخک زندگی می کند. هنگامی که ویروس وارد بدن می شود، شروع به تکثیر در سلول های بافت مخاطی گلو و ریه می کند و پس از آن ویروس در سراسر بدن از جمله سیستم تنفسی و پوست پخش می شود.

شایان ذکر است که به برخی عوامل مانند غیر واکسینه بودن، مسافرت های بین المللی، کمبود ویتامین A اشاره می تواند سبب بروز این بیماری شود. در صورتی که فرد هنوز این واکسن را نزده و بدان مبتلا نشده است بهتر است که زودتر برای واکسینه شدن اقدام نماید و از ویتامین A در برنامه و یا رژیم های غذایی خود استفاده کند. همچنین اگر قصد مسافرت به کشوری را دارد که سرخک در آن رایج است، قبل از سفر خود را واکسینه کنید.

آیا سرخک مسری است؟

همانطور که در بالا اشاره شد، این بیماری کاملا مسری است. تحقیقات نشان داده شده است که حدود 90 درصد افراد مستعد به سرخک هنگامی که در معرض شخص آلوده به ویروس می ایستند، حتما مبتلا می شوند. هنگامی که فرد مبتلا سرفه و یا عطسه ای می کند قطرات آلوده در هوا معلق مانده و به راحتی فرد سالم مبتلا می شود.

قطرات آلوده در یک سطح ساعت ها می مانند و می توانند افراد سالم را آلوده کنند. افراد سالم با قرار دادن انگشتان در دهان و بینی و یا مالیدن چشم ها به راحتی ویروس را به خودشان جذب می کنند. معمولا فرد مبتلا به سرخک می تواند از چهار روز قبل از ظهور جوش تا چهار روز پس از ظهور این بیماری، آن را به اطرافیان خود منتقل کند.

توجه داشته باشید، افرادی که در گذشته به این بیماری مبتلا شده اند، دوباره به سرخک مبتلا نخواهند شد. اگر فردی در گذشته مبتلا شود، بدنش برای مقابله با عفونت، آنتی بادی هایی در سیستم ایمنی تولید می کند که امکان بروز مجدد آن را غیر ممکن می کند.

تشخیص سرخک در کودکان

متخصص اطفال با دیدن بثورات و لکه های کوچک ایجاد شده بر روی سطح بدن می تواند این بیماری تشخیص دهد. اگرچه پزشک با مشاهده علائم و نشانه ها، سرخک در کودکان را تشخیص می دهد، اما برای تایید وجود ویروس، پزشک ممکن است به موارد زیر متوسل شود:

• انجام آزمایش خون
• نمونه برداری برای تایید وجود ویروس از گلو و بینی
• غربالگری آنتی بادی (IgM)

در اکثر موارد، سرخک با نمایان شدن علائم شایع مانند بثورات قرمز به راحتی قابل شناسایی است.

درمان سرخک در کودکان

برخلاف بیماری های باکتریایی، عفونت های ویروسی به آنتی بیوتیک ها پاسخ نمی دهند و علائم سرخک در عرض دو تا سه هفته ناپدید می شوند. اگر چه سرخک درمان قطعی ندارد، اما برخی از اقدامات می تواند در محافظت از افراد آسیب پذیر صورت گیرد، از جمله:

1. ایمونوگلوبولین سرم: به منظور تقویت سیستم ایمنی بدن در خانم های باردار، نوزادان، افراد دارای سیستم ایمنی ضعیف که در معرض این ویروس قرار دارند، دریافت آنتی بادی با نام ایمونوگلوبولین سرم موثر است.
2. واکسینه شدن بعد از ابتلا: تجویز واکسن طی 72 ساعت بعد از مواجه با سرخک تا درمقابل ویروس مقاوم شوند. در صورتی که سرخک در بدن بیمار منتشر نشده باشد می تواند علائم خفیفی را در مدت زمان کمتری داشته باشد.
3. سایر داروها: پزشک در بیشتر مواقع داروهایی از جمله تب برها، آنتی بیوتیک ها، لوسیون های ضد خارش مانند آنتی هیستامین ویتامین A برای کاهش علائم بیماری تجویز می کند.

نکاتی برای کاهش علائم سرخک

در مورد نحوه برخورد با کودک مبتلا به سرخک، بهتر است برای کاهش و همزیستی سرخک از دستورالعمل های زیر پیروی کنید :

• استراحت کامل در یک اتاق ساکت و کم نور می تواند به آرامش کودک کمک کند.
• برای تسکین بثورات پوستی استفاده از کمپرس آب گرم موثر است.
• از لمس بثورات اجتناب کنید تا اثری روی پوست باقی نماند.
• توصیه می شود کودک مبتلا به سرخک برای عدم انتقال بیماری در منزل استراحت کرده و در مدرسه، محیط های بازی و مهمانی ها حضور نداشته باشد.

واکسیناسیون سرخک در کودکان

بهترین روش برای پیشگیری از سرخک در کودکان، تزریق واکسن آن است. واکسن MMR یکی از واکسن های اساسی در تمام کشورهای جهان است و در پایان سال اول زندگی به کودک تزریق می شود. این واکسن در دو نوبت تزریق می شود که اولی در سن 12 تا 15 ماهگی و دومی قبل از ورود به مدرسه یعنی 4 تا 6 سالگی تزریق می شود.

لازم به ذکر است که زنان باردار یا کسانی که قصد باردار شدن دارند، علاوه بر افرادی که به ژلاتین یا نئومایسین (نوعی آنتی بیوتیک )حساسیت دارند، نباید واکسن را مصرف کنند. برای افرادی که سیستم ایمنی آنها ممکن است در معرض خطر باشد، مانند داشتن یک بیماری یا دریافت درمان برای یک بیماری، قبل از مصرف واکسن باید با پزشک مشورت شود.

علائم سرخک در کودکان بعد از واکسن

اکثریت قریب به اتفاق کودکانی که واکسن سرخک را دریافت می کنند هیچ عارضه جانبی را تجربه نمی کنند، اما ممکن است پس از تزریق واسکن علائم زیر را مشاهده کنند:

• نزدیک به 10 درصد از افرادی که واکسن را دریافت می کنند، معمولاً 5 تا 12 روز پس از دریافت واکسن تب دارند.
• حدود 5 درصد دچار بثورات خفیف می شوند.
• کمتر از یک نفر در یک میلیون نفر ممکن است واکنش آلرژیک به واکسن داشته باشد.

خطرات سرخک در کودکان و نوزادان

عوارض احتمالی سرخک عبارتند از :

• عفونت گوش
• پنومونی
• انسفالیت
• التهاب حنجره یا برونشیت (خروسک)

البته سرخک در صورت عدم ایمن سازی در خانم باردار می تواند باعث عفونت شود. اگر خانم باردار به سرخک مبتلا شود، خطر ابتلا به عوارض زیر افزایش می یابد:

• سقط جنین
• تولد زودرس
• وزن کم نوزاد هنگام تولد

بنابراین، زنان باردار باید با پرهیز از حضور در مکان های شلوغ و عدم برخورد با افرادی که علائمی مانند حرارت بالا و راش های پوستی دارند، احتیاط های لازم را برای جلوگیری از ابتلا به عفونت انجام دهند.

کلام آخر

سرخک یک بیماری مسری است، به طور که هر گونه تماس با فرد ناقل ویروس می تواند باعث سرخک در افراد شود. سرخک در کودکان درمان قطعی ندارد و باید دوره 7 تا 15 روز آن طی شود. با ین حال، بهترین روش برای درمان این بیماری، پیشگیری توسط واکسیناسیون است. در کودکان معمولا اولین دوز در 12 تا 15 ماهگی و دوز دوم در 4 تا 6 سالگی تجویز می شود. در پایان توصیه می شود به محض مشاهده علائم این بیماری به بهترین متخصص اطفال مراجعه کنید.