برونشیت در کودکان؛ علل، علائم و درمان آن

برونشیت کودکان چیست؟

برونشیت در کودکان و نوزادان یک عفونت ویروسی یا باکتریایی است که مخاط زیادی تولید می کند و عبور هوا و رسیدن به ریه ها را دشوار می کند. سرفه خشک یا مرطوب همراه با افزایش مخاط یکی از علائم اصلی برونشیت است.

 برونشیت ممکن است در هر سنی رخ دهد، اما مشخصه آن در کودکان، به ویژه در سنین زیر دو سال است، زیرا 75 درصد کودکان زیر یک سال به این بیماری مبتلا هستند و 95 درصد کودکان تا سنین بالاتر به این بیماری مبتلا شده اند.

انواع برونشیت

به طورکلی، بیماری برونشیت بر اساس علائم و دوره به دو نوع حاد و مزمن تقسیم بندی می شوند که به شرح زیر است:

برونشیت حاد

این بیماری یک التهاب موقت برونش ها است که توسط باکتری ها یا ویروس ها ایجاد می شود. همچنین ممکن است در اثر گرد و غبار، آلرژن ها، بخارات، مواد شیمیایی پاک کننده یا دود تنباکو ایجاد شود. برونشیت حاد معمولاً پس از سرماخوردگی معمولی یا عفونت دستگاه تنفسی فوقانی رخ می دهد. اگر چه برونشیت می تواند افراد را در هر سنی تحت تاثیر قرار دهد، اما بیشتر در کودکان زیر پنج سال دیده می شود. این عفونت اغلب خفیف است و حدود 3 هفته طول می کشد.

برونشیت مزمن

برونشیت مزمن در کودکان نادر است و بیشتر افراد بالای 40 سال را مبتلا می کند، با این حال در اثر التهاب و عفونت مکرر برونش ها در مدت زمان طولانی در کودکان به وجود می آید. علائم این عفونت اغلب سرفه های شدید همراه با خلط است که از چند ماه تا دو سال طول می کشد. این بیماری اغلب در اثر برونشیت حاد درمان نشده و یا بیماری هایی مانند آسم و بیماری فیبروز سیستیک ایجاد می شود. البته بلع جسم خارجی و تماس با مواد محرک نیز از دیگر دلایل بروز این بیماری در کودکان است.

علت برونشیت در کودکان

همان طور که اشاره شد، عامل اصلی این بیماری در کودکان عفونت های ویروسی و باکتریایی است. توجه داشته باشید این بیماری به شدن مسری است و عفونت از طریق قطرات مایع معلق در هوا در نتیجه سرفه، عطسه یا حتی صحبت کردن منتقل می شود.

عوامل خطرساز در ابتلا به برونشیت کودکان

برونشیت می تواند کودکان را در هر سنی تحت تاثیر قرار دهد، اما تعدادی از عوامل وجود دارد که باعث می شود فرد مستعد ابتلا به برونشیت شود. از جمله این عوامل موثر عبارتند از:

• سن نوزاد باید کمتر از 5 ماه باشد، زیرا دو سوم موارد بیماران برونشیتی که برای درمان نیاز به بستری در بیمارستان دارند در این گروه سنی قرار دارند.
• وزن کم نوزاد هنگام تولد، به ویژه نوزادان نارس (آنهایی که قبل از تکمیل هفته 37 بارداری متولد شده اند).
• زایمان زودرس زیر 29 هفتگی بیشترین احتمال ایجاد برونشیت را دارد.
• حضور کودک در محیط های شلوغ و پر از کودکان مانند مهدکودک ها
• سیگار کشیدن غیرفعال بر کودک تأثیر می گذارد و ریه ها را مستعد ابتلا به عفونت می کند.
• وجود بیماری هایی مانند آلرژی در کودکان، سینوزیت مزمن، آسم و بزرگ شدن لوزه ها
• وجود بیماری های مزمن ریوی مانند دیسپلازی ریوی در نوزادان
• وجود ناهنجاری های مادرزادی یا بیماری های عصبی.
• وجود بیماری قلبی مادرزادی همراه با افزایش فشار شریان ریوی.
• ناهنجاری های مادرزادی در ساختار دستگاه تنفسی.
• بیماری های نقص ایمنی مادرزادی یا اکتسابی.

علائم برونشیت در کودکان

علائم برونشیت در کودک همانند سرماخوردگی است که مجاری تنفسی فوقانی را درگیر می کند. علائم اولیه معمولا بین دو تا سه روز طول می کشد که عبارتند از:

• آبریزش بینی
• کاهش اشتهای کودک
• سرفه
• درجه حرارت بالا

پس از آن، عفونت به دستگاه تنفسی تحتانی رسیده و شدیدترین علائم ظاهر می شود. این علائم بین 7 تا 10روز طول می کشد و اکثر کودکان در عرض 14 تا 21 روز بهبود می یابند. مهمترین علائم برونشیت حاد در کودکان عبارتند از:

• دشواری در تنفس که با خس خس سینه و تنفس سریع
• لب های کبود و متمایل به آبی
• تحریک پذیری نوزاد و گریه سریع
• عدم تمایل به خوردن غذا یا شیر مادر
• اگر سرفه با مخاط همراه باشد ممکن است باعث استفراغ شود.
• نارسایی تنفسی
• ممکن است علائم کم آبی مانند خشکی لب‌ها، کاهش تعداد و دفعات دفع ادرار ظاهر شود.

چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟

در صورت بروز علائم شدید مانند کاهش اشتهای کودک، تب بالای 38 درجه بیشتر از 3 روز و سرفه همراه با خون به پزشک یا مرکز درمانی مراجعه کنید. چرا که کودک برای غلبه بر دوره حاد بیماری نیاز به مداخلات پزشکی دارد. همچنین، زمانی که برونشیت نوزادان زیر 6 ماه را درگیر می کند شدیدتر است، زیرا برونشیول های آنها بسیار کوچک و در حد بزرگ نرم است. در نتیجه احتمال انسداد بیشتر است، بنابراین در صورت مشاهده کمبود شدید اکسیژن و مشکل در تنفس هرچه سریع تر به بیمارستان مراجعه کنید.

تشخیص برونشیت در کودکان

پزشکان، برونشیت را در نوزادان و کودکان بر اساس سوابق پزشکی و معاینه فیزیکی تشخیص می دهد. متخصص اصفال در طول معاینه قفسه سینه نوزاد را از نظر خس خس سینه یا احتقان بررسی می کند. او همچنین آزمایش‌های تشخیصی را برای رد کردن عوارض بعدی درخواست می کند که مهترین آن ها عبارتند از:

• اشعه ایکس قفسه سینه برای بررسی هرگونه علائم عفونت در بافت ها، اندام ها و استخوان ها
• اندازه گیری میزان اکسیژن در خون
• آزمایش خلط و نمونه بینی برای تشخیص میکروب های عامل عفونت.
• آزمایش خون برای بررسی تعداد سلول های خونی
• آزمایش تنفس برای تشخیص علائم آسم درکودکان

روش های درمان برونشیت کودکان

درمان برونشیت در کودکان مبتنی بر درمان حمایتی است، زیرا عامل اصلی آن ویروس است. در این بیماری با علائم خفیف، آنتی بیوتیک ها اغلب تجویز نمی شوند، زیرا اکثر برونشیت ها ویروسی هستند. با این حال، اگر مشخص شود که عامل بیماری باکتری است یا اگر شرایطی مانند ضعف سیستم ایمنی بدن، خطر ابتلا به ذات الریه و سابقه ژنتیکی بیماری ریه، قلب، کلیه و کبد را داشته باشد، پزشک ممکن است آنتی بیوتیک تجویز کند.

به طورکلی، درمان برونشیت کودکان و محل دریافت آن بستگی به وضعیت عمومی کودک دارد که به موارد زیر تقسیم می شود:

درمان برونشیت حاد کودکان با علائم خفیف

در صورتی که کودک فقط از سرفه و آبریزش بینی رنج می برد که باعث احتقان می شود، می توان آن را در خانه به کمک قطره یا اسپر ی های نمکی برای باز شدن راه هوایی کمک کرد. داشتن استراحت و خواب کافی به همراه تغذیه مناسب می تواند به تسذیع درمان کمک کند. با نظارت مداوم بر کودک، در صورت بروز علائم دیگری مانند خس خس سینه، مشکل در تنفس یا آبی بودن لب ها، باید به بیمارستان مراجعه کرد زیرا به اکسیژن نیاز دارد.

درمان برونشیت با علائم شدید

مشکل تنفسی کودک، نخوردن یا ننوشیدن شیر، بروز هر گونه علائم حاکی از از دست دادن فعالیت، بی حالی و خستگی و یا در مورد کودکان زیر یک سال همه این علائم نشان دهنده نیاز کودک به درمان های پزشکی است. بیمارستان از طریق استفاده از اکسیژن و تامین مایعات بدن بررسی علائم حیاتی نوزاد به بهبود وی کمک می کند.

کلام آخر

برونشیت یا التهاب برونش ها یکی از شایع ترین اشکال عفونت های دستگاه تنفسی تحتانی در کودکان کمتر از 2 سال محسوب می شود. این بیماری به دو شکل حاد و مزمن وجود دارد که نوع حاد آن در بین کودکان رایج تر است. اگرچه علائم خفیف برونشیت ها همانند سرماخوردگی است، اما در موارد شدیدتر و مزمن مشکلات تنفسی ایجاد خواهد شد. اغلب علائم این بیماری بدون درمان پزشکی بهبود می یابند، اما در برخی مواقع که علائم جدی مانند تب بالا و اختلال در تنفس وجود دارد، مراجعه به پزشک الزامی است. در پایان توصیه می شود به منظور درمان به موقع و جلوگیری از عوارض عفونت دستگاه تنفسی در کودکان به بهترین متخصص اطفال در تهران مراجعه کنید.