اسهال کودکان می تواند به صورت ناگهانی شروع شود و کمتر از دو هفته یا به طور مداوم ادامه داشته باشد که نیاز درمان سریع دارد. در اکثر موارد، اسهال در عرض چند روز کاهش یافته و یا برطرف می شود، اما گاهی ممکن است طولانی تر شود. خطر اصلی اسهال کمبود مایعات در بدن است، با دادن مقدار زیادی از مایعات به کودک می توان این مشکل را برطرف کرد. به منظور آشنایی با علل، علائم و درمان سریع اسهال کودکان تا انتهای این مقاله همراه ما باشید.
چه عواملی باعث اسهال حاد در کودکان می شود؟
از مهمترین دلایلی که باعث اسهال در کودکان می شود، عبارتند از:
- بیماری (گاستروانتریت)
گاستروآنتریت ویروس عفونی است که موجب اسهال و درد شکم می شود. ویروس های مختلفی در تماس با فرد آلوده یا هنگامی که فرد مبتلا برای دیگران غذا تهیه می کند، به سایر افراد منتقل می شود. به عنوان مثال، عفونت با ویروسی به نام روتاویروس شایعترین علت اسهال در کودکان در است.
- مسمومیت غذایی
مسمومیت غذایی(خوردن غذای آلوده به میکروب) نیز باعث اسهال می شود. مسمومیت غذایی معمولاً توسط باکتری ایجاد می شود. سموم تولید شده توسط باکتری ها می توانند مسمومیت غذایی ایجاد کنند. گروه دیگری از میکروب ها که انگل نامیده می شوند نیز می توانند دلیل مسمومیت غذایی باشند.
- آب آلوده
آب آلوده به باکتری یا سایر میکروب ها یکی دیگر از دلایل عمده اسهال می باشد، این موضوع ببیشتر در کشورهایی که از نظر بهداشتی ضعیف هستند، اتفاق می افتد. سایر موارد غیر عفونی مانند، التهاب روده (کولیت)، عدم تحمل غذا و اختلالات مختلف روده از دیگر مواردی است که می تواند باعث اسهال کودکان می شود.
تشخیص اسهال کودکان و نوزادان
در بیشتر کودکان، اسهال معمولاً خفیف بوده و در طی چند روز بدون هیچ درمانی با نوشیدن مایعات فراوان، بهبود می یابد. و نیازی به آزمایش ندارد اما در برخی شرایط کودک نیاز به آزمایش دارد، این شرایط عبارتند از:
- اخیرا به خارج از کشور سفر کرده باشید.
- کودک با شخصی با علائم مشابه در ارتباط بوده باشد.
- کودک اخیرا از داروهای آنتی بیوتیک مصرف کرده باشد.
- کودک اخیرا در بیمارستان بستری شده باشد.
ممکن است این شرایط علت احتمالی اسهال در کودکان باشد. معمولا کودک را از نظر کمبود مایعات بررسی می کنند و همچنین ممکن است دما و ضربان قلب آن ها را نیز مورد بررسی قرار دهند .
چه زمانی برای اسهال کودک به پزشک مراجعه کنیم؟
همانطور که قبلا ذکر شد، بیشتر کودکان مبتلا به اسهال علائم خفیفی دارند که در طی چند روز بهتر می شوند. نکته مهم این است که اطمینان حاصل کنید که کودک به اندازه کافی مایعات مصرف کند. در برخی از موارد، نیازی به مراجعه به پزشک نیست . با این حال، افراد در موارد زیر (یا در صورت وجود علائم دیگری که نگران کننده است) باید به پزشک مراجعه کنید:
- اگر کودک زیر 6 ماه باشد.
- اگر کودک مبتلا به بیماری زمینه ای است.(به عنوان مثال ، مشکلات قلبی یا کلیوی ، دیابت ، سابقه تولد زودرس)
- اگر کودک تب داشته باشد.
- اگر مشکوک به کمبود مایعات در بدن کودک هستید.
- اگر کودک خواب آلود یا گیج به نظر می رسد.
- اگر در اسهال یا استفراغ آن ها خون وجود داشته باشد.
- اگر کودک درد شدید شکم داشته باشد
- اگر کودک دارای علائم شدید باشد ویا احساس می کنید وضعیت او بدتر شده است.
- اگر علائم کودک پس از مدتی برطرف نشد (به عنوان مثال ، استفراغ بیش از 1-2 روز یا اسهالی که پس از 3-4 روزبرطرف نشود)
درمان سریع اسهال کودکان
به طور کلی دو رویکرد برای درمان سریع اسهال وجود دارد که به روش طبیعی در منزل و با دارو انجام می شود.
درمان خانگی اسهال کودکان
در صورت اسهال خفیف اسهال کودکان می توان از چند روش خانگی و روش های طبیعی استفاده کرد که به رفع اسهال آنها کمک می کند. از روش ها درمان سریع اسهال کودکان در خانه می توان به موارد زیر اشاره کرد:
مصرف مایعات
اولین قدم در درمان سریع اسهال کودکان، جبران مایعات از دست رفته بدن است و این کار با دادن مایعات فراوان به کودک انجام می شود. در کودکان شیرخوار تغذیه با شیر مادر کفایت می کند، امادر کودکان بزرگتر دادن آب میوه طبیعی و سوپ های آبکی حاوی مواد مغذی بسیار مفید است.
تغذیه مناسب برای اسهال کودکان
معمولا در کودکان مبتلا به اسهال توصیه می شود که رژیم غذایی BRAT را رعایت کنید که شامل خوردن 4 نوع غذای سبک است:
- موز
- برنج
- آب سیب
- نان تست
علاوه بر این، غذاهایی که به درمان اسهال در کودکان کمک می کنند، نیز ممکن است شامل موارد زیر باشد :
- گوشت و مرغ و ماهی کبابی
- میوه های تازه
- سبزیجات پخته شده مانند هویج، لوبیا سبز، قارچ و کدو سبز
- سیب زمینی کبابی
- غلات کامل
- پاستا
- لبنیات حاوی پروبیوتیک (در صورتی که کودک مشکل عدم تحمل به لاکتوز نداشته باشد)
همچنین توصیه می شود از دادن هر یک از غذاها و نوشیدنی های زیر به کودک خودداری کنید:
- غذاهای ادویه دار
- غذاهای سرخ شده
- غذاهای سرشار از چربی
- غذاهای فرآوری شده و فست فودها
- غذاها و نوشیدنی های حاوی قند بالا
- سبزیجاتی مانند بروکلی، کلم و ذرت که حاوی فیبر هستند یا می توانند باعث ایجاد گاز کنند.
خوردن وعده های غذایی کم حجم و بیشتر در طول روز توصیه می شود. بازگشت به رژیم غذایی طبیعی کودک معمولاً به تدریج پس از درمان اسهال انجام می شود.
دارو اسهال کودکان
از مهمترین داروهایی که برای درمان سریع اسهال کودکان تجویز می شود، عبارتند از:
محلول آبرسانی خوراکی
پزشک ممکن است استفاده از محلول آبرسانی خوراکی (ORS) را برای جلوگیری از کم آبی توصیه کند. محلول های آبرسانی، کیسه های حاوی پودری هستند که در آب حل می شوند و برای جایگزینی املاح، گلوکز و سایر مواد معدنی مهمی که بدن به دلیل اسهال از دست می دهد، مصرف می شود.
داروهای ضد اسهال کودکان
داروهای ضد اسهال مانند لوپرامید می توانند حرکات روده را کاهش دهند تا زمانی که آب از مدفوع جذب شود و این باعث جامدتر شدن مدفوع و کاهش اسهال می شود. همچنین، داروهایی حاوی کائولن و پکتین می تواند به درمان اسهال کمک کند، زیرا این مواد آب را از مدفوع جذب می کنند و باعث انسجام بیشتر آن می شوند.
داروهای ضد انگلی برای اسهال
از آنجایی که عامل اصلی اکثر اسهال ها در کودکان انگل است، داروهای ضد انگلی می توانند موثر باشند. داروهایی مانند مترونیدازول و نیتازوکسانید برای از بین بردن انگل هایی که روده ها را آلوده و باعث اسهال می شوند، مفید واقع می شوند.
آنتی بیوتیک ها برای اسهال
آنتی بیوتیک ها ممکن است به درمان اسهال ناشی از عفونت باکتریایی کمک کنند، اما اگر اسهال ناشی از ویروس باشد، کمکی نمی کنند.
توجه داشته باشید که داروهای ضد اسهال برای کودکان باید توسط پزشک تجویز شود، لذا از دادن دارو خودسرانه به کودک خود اجتناب کنید.
روش های پیشگیری از اسهال در کودکان و نوزادان
رعایت نکات پیشگیری از اسهال در کودکان برای کاهش ابتلا و شدت اسهال بسیار کمک کننده است. در زیر، روش‌هایی برای پیشگیری از اسهال در کودکان آورده شده است:
+ شستشوی دستها: یکی از راه‌های مهم پیشگیری از اسهال، شستشوی منظم و صحیح دستها است. به کودکان خود یاد دهید که قبل از هر وعده غذایی، بعد از استفاده از دستشویی و بعد از تماس با مواد آلوده، باید دستها را با آب و صابون به مدت ۲۰ ثانیه بشویند.
+ بهداشت غذا: مطمئن شوید که غذاهای کودکانتان به درستی آماده و نگهداری می‌شوند. استفاده از مواد تازه، شستشوی میوه‌ها و سبزیجات، آشپزی مناسب و نگهداری در دمای مناسب از انتقال عفونت‌ها جلوگیری می‌کند.
+ شیردهی طبیعی به نوزادان: شیر مادر بهترین تغذیه برای نوزادان است. شیر مادر دارای مواد مغذی و ضدعفونی کننده است که می‌تواند از اسهال در نوزادان و کودکان جلوگیری کند.
+ واکسیناسیون: برنامه واکسیناسیون کامل برای کودکان از مهمترین راه‌های پیشگیری از اسهال است. واکسین‌هایی مانند واکسن روتاویروس و واکسن شکم‌گیری می‌توانند در کاهش شدت اسهال و ابتلا به آن موثر باشند.
+ آب و بهداشت محیطی: از آب آشامیدنی تمیز و مطمئن استفاده کنید. اطمینان حاصل کنید که منابع آب مورد استفاده کودکان شما به درستی ضدعفونی و تصفیه شده‌اند. همچنین، بهداشت محیطی مهم است پس سطوح و وسایل مورد استفاده کودکان را به صورت منظم تمیز کنید.
+ استفاده درست از آنتی‌بیوتیک: استفاده نادرست و بی‌دلیل از آنتی‌بیوتیک‌ها می‌تواند به تکثیر باکتری‌های مقاوم در بدن کودکان منجر شود و احتمال ابتلا به اسهال‌های عفونی را افزایش دهد. بنابراین، تجویز و مصرف آنتی‌بیوتیک‌ها باید تنها با توصیه پزشک متخصص اطفال صورت گیرد.
+ تمیزی و مراقبت در محیط کودک: همانطور که اشاره شد برای کاهش انتقال عفونت‌ها در محیط کودک، باید به تمیزی و مراقبت دقیق در مورد پوشک، اسباب‌بازی، سطوح و وسایل مورد استفاده کودکان توجه بیشتری داشته باشید. از ضدعفونی کردن سطوح و اسباب‌بازی‌ها استفاده کنید و به مراقبت از بهداشت شخصی کودکان اهمیت دهید.
+ اجتناب از تماس با افراد مبتلا به اسهال: در صورتی که یکی از اعضای خانواده یا افراد نزدیک به کودک شما اسهال دارد، باید از تماس مستقیم با آنها خودداری کنید و اقدامات بهداشتی خود را تشدید کنید.
+ مراقبت در محیط‌های عمومی: در مکان‌های عمومی مانند مهدکودک، مدرسه و پارک‌ها نیز به بهداشت و تمیزی دقت کنید. اطمینان حاصل کنید که در حد امکان محیط‌های عمومی در دسترس کودکان تمیز و ضدعفونی شده باشند.
جلوگیری از انتقال اسهال
عفونت های اسهالی به راحتی از فردی به فرد دیگر منتقل می شوند. بنابراین، شما و فرزندتان باید تدابیری را اتخاذ کنید تا سعی کنید این احتمال را کاهش دهید. اگر کودک شما اسهال دارد ، به خصوص مراقب باشید که پس از تعویض پوشک و قبل از تهیه، سرو یا خوردن غذا، دستان خود را بشویید. در حالت ایده آل، از صابون مایع در آب گرم استفاده کنید. پس از شستن دستها را به درستی خشک کنید. برای کودکان بزرگتر، در حالی که آنها اسهال دارند ، موارد زیر توصیه می شود:
- توالت های استفاده شده را به طور مرتب با مواد ضد عفونی کننده تمیز کنید. همچنین دستشویی، صندلی توالت ، شیرآلات، سطح حمام و دستگیره درها را حداقل روزانه با آب گرم و مواد شوینده تمیز کنید. باید از پارچه های یکبار مصرف تمیز استفاده شود.
- اطمینان حاصل کنید که فرزند شما پس از رفتن به توالت دست های خود را شسته است.
- اگر لباس یا تخت خواب او آلوده شده باشد، ابتدا مدفوع را در توالت خارج کنید. سپس در شستشوی جداگانه و در دمای حداکثر ممکن شستشو دهید.
- اجازه ندهید کودک حوله و پارچه مشترک با سایر اعضای خانواده داشته باشد.
- جازه ندهید آنها در تهیه غذا برای دیگران کمک کنند.
کودکان حداقل تا 48 ساعت پس از آخرین دوره اسهال یا بیماری (استفراغ) باید از مدرسه ، مهد کودک و غیره دور باشند. گاهی اوقات ممکن است با عفونت‌های خاص این زمان بیشتر شود. اگر در این باره مطمئن نیستید با پزشک خود مشورت کنید.
آقای دکتر سلام پسرم دو هفته است که اسهال داره دو بار دکتر بردم ولی متاسفانه خوب نشده ، خیلی ضعیف شده خیلی نگرانم چه دارویی بدم تا خوب شده اگرم ویروس بود که تو این زمان باید خوب می شد….