برفک نوعی عفونت قارچی است که معمولاً به صورت لکه ها یا زخم هایی با شکل نامنظم سفید یا زرد در دهان کودک ظاهر می گردد. برفک ها توسط مخمر یا قارچی به نام کاندیدا آلبیکنس بر روی لثه ها، زبان، سقف دهان و دیواره دهان ایجاد می شود. این بیماری در نوزادان بسیار رایج است، اما بیماری جدی به شمار نمی آید. با این حال برفک در نوزادان فقط یک عفونت خفیف است، اما می تواند برای کودک شما ناراحت کننده یا حتی دردناک باشد.
نوزادان چگونه برفک دهان می گیرند؟
این نوع از عفونت قارچی که سبب بروز برفک می شود به طور معمول در بدن انسان وجود دارد که در اثر عدم تعادل یا تغییرات هورمونی (مانند بارداری) و رشد بی رویه می تواند به شکل عفونت در بدن نمایان گردد. با این حال ممکن است برخی از نوزادان این عفونت قارچی را به هنگام تولد در کانال زایمان جذب بدن خود کرده باشند. به همین علت این بیماری در نوزادان زیر 2 ماه شایع تر است.
همچنین این عفونت می تواند از طریق سینه مادر، پستانک و سرشیشه های آلوده در دهان نوزادان ایجاد شود. در صورتی که سینه مادر پس از تغذیه نوزاد به درستی خشک نشود و مخمر رشد کند، باعث عفونت می شود. به طور کلی رطوبت بیش از حد داخل دهان کودک محیط مناسبی برای رشد مخمر و عفونت های قارچی را فراهم می کند.
علائم برفک دهان در نوزادان
مهمترین نشانه وجود این بیماری در نوزادان و کودکان وجود تکه‌های سفید روی زبان، لثه‌ها، دیواره یا سقف دهان است. البته لازم به ذکر است که تکه های سفید صرفاً می‌تواند ناشی از باقی‌مانده شیر یا اصطلاحا دلمه شیر باشد که اغلب پس از شیر خوردن روی زبان کودک مانده و معمولاً در داخل دهان حل می‌شود.
بهترین روش برای تمایز عفونت قارچی برفک از باقی مانده شیر این است که با استفاده از یک پارچه نرم و مرطوب آن را تمیز کنید. اگر بعد از پاک کردن زبان صورتی و ظاهری سالم داشت دیگر نیازی به درمان بیشتر نیست. اما اگر لکه سفید خیلی راحت جدا نمی‌شود یا لکه‌های قرمز زیر آن ایجاد شد، احتمال بیماری برفک دهان وجود دارد.
از دیگر علائم شایع این بیماری در نوزادان بیقراری و امتناع از خوردن شیر است. اگر نوزاد شما در حین تغذیه یا زمانی که در حال مکیدن پستانک است، با وجود گرسنگی یا نیاز به مکیدن، سینه یا پستانک را رها کرده و گریه می کند، ممکن است به برفک دهان مبتلا شود. به طور کلی برفک دهان می تواند در نوزادان سبب درد و ناراحتی شود.
در برخی موارد، نوزادان مبتلا به برفک دهان دچار بثورات قارچی به شکل لکه های قرمز روشن یا تیره می شوند که می تواند با درد همراه باشد. این بثورات اغلب در اطراف اندام های تناسلی و ران های نوزاد ایجاد می شود و نباید با راش های پوستی ناشی از سوختگی ادرار یا مدفوع (بثوراتی که معمولا بر روی باسن دیده می شود) اشتباه گرفته شود.
بیشتر بخوانید: درمان عفونت نوزاد
انتقال برفک دهان نوزاد به مادر
اگر در حال شیردهی هستید، احتمالاً کودک شما تنها کسی نیست که مخمرهای لذیذ را میل می کند. در اکثر مواقع عفونت‌های مخمری در طول شیردهی از دهان نوزاد به سینه مادر منتقل می‌شوند. برفک در نوک سینه معمولا می تواند سبب سوزش، خارش و درد نوک سینه ها، همراه با ظاهری قرمز و پوسته پوسته شود. همچنین ممکن است درد ناگهانی در حین یا بعد از تغذیه نوزاد وجود داشته باشد.
البته همان طور که در بالا اشاره شد، ممکن است این عفونت ها ابتدا بر روی سینه مادر رشد یافته و سپس از طریق سینه به نوزاد منتقل شود. عفونت های قارچی اغلب در مکان های مرطوب رشد و تکثیر می شوند، لذا برای جلوگیری از رشد و انتقال آن به نوزادان توصیه می شود که قبل و بعد از شیر دادن، سینه خود را با دستمال مرطوب تمیز کنید تا از رشد یا انتقال این قارج ها به نوزاد خود جلوگیری نمایید.
برفک دهان چگونه در نوزادان درمان می شود؟
پس از تشخیص برفک دهان، پزشک داروهای ضد قارچ خوراکی یا به صورت موضعی تجویز می کند که باید بین 10 تا 14 روز استفاده شود. علاوه بر این، متخصص اطفال برای کاهش درد و بیقراری نوزاد ممکن است، مسکن های ساده مانند استامینوفن را نیز توصیه کند. همچنین به نوزادانی که همزمان از برفک دهان و بثورات پوشک رنج می برند، پماد ضد قارچی برای بثورات پوستی تجویز می گردد.
در صورتی که نشانه های برفک بر روی سینه مادر نیز مشاهده شود، یک کرم موضعی ضد قارچ تجویز می شود. از آنجایی که امکان انتقال این عفونت از نوزاد به مادر بسیار بالا است، حتی در صورت عدم وجود نشانه های برفک بر روی سینه، داروهای موضعی برای پیشگیری از انتقال این عفونت قارچی توصیه می شود.
همچنین، توصیه می شود مادرانی که خود یا کودک شان به این بیماری مبتلا هستند، در صورت داشتن حریم خصوصی پس از هر بار شیر دادن نوک سینه خود را شسته و چند دقیقه در معرض نورخورشید قرار دهند، زیرا آفتاب به راحتی عفونت ها را نابود می کنند. همچنین مصرف پروبیوتیک ها ممکن است به سرعت بهبودی کمک کرده و مخمر را نیز دور نگه دارند.
آیا با وجود برفک دهان نوزاد، می توانم به او شیر دهم؟
در صورت ابتلا نوزاد به برفک نیازی به قطع شیر نیست و تغذیه او با سینه مادر مشکلی ایجاد نمی کند. تنها توصیه می شود که مادران به منظور پیشگیری از انتقال این عفونت از داروهای ضد قارچ موضعی بر روی سینه خود استفاده کنند. در صورتی که این عفونت قارچی همزمان در دهان نوزاد و سینه مادر وجود داشته باشد، ممکن است شیردهی در این شرایط دردناک شود. در چنین وضعیتی ممکن است با توجه به شرایط نوزاد شیردهی تا کاهش حساسیت و درد در سینه مادر متوقف شود.
آیا از برفک دهان در نوزادان می توان پیشگیری کرد؟
هیچ روشی برای جلوگیری از مواجهه کودک با مخمر در کانال زایمان وجود ندارد، مگر اینکه زایمان به صورت سزارین انجام شود. همچنین، استریل کردن پستانک، سر شیشه ها و اشیا بازی که کودک در دهان می گذارد می تواند از بروز عفونت‌های قارچی مانند برفک جلوگیری کند.
همچنین، به مادران توصیه می شود پس از هر بارشیردهی سینه خود را تمیز و خشک کنند. علاوه بر این، برای جلوگیری از رشد عفونت در سینه ها، پدهای شیردهی و سوتین های خود را به سرعت تعویض کرده و سینه‌ها را به طور مکرر با آب گرم شسته و یا در معرض نورخورشید قرار دهند.
توصیه های پایانی
از آنجایی که برفک به راحتی از نوزاد به مادر یا بالعکس منتقل می شود، بهتر است هم مادر و هم کودک تحت درمان قرار گیرند. در پایان باید به این نکته اشاره کرد که اگرچه برفک دهان نوزاد بسیار شایع است و به سرعت بهبود می یابد، اما حتما باید درمان شود. توجه داشته باشید که این بیماری خودبخود درمان نشده و نیاز به درمان عفونت های قارچی دارد. بنابراین، در صورت مشاده لکه های سفید داخل دهان کودک خود و بی قراری او به هنگام شیر خوردن به متخصص اطفال مراجعه نمایید.