کم کاری تیروئید در کودکان؛ علل، علائم و راه های درمان آن
همان طور که می دانید سنین کودکی به واسطه رشد ذهنی و جسمی، نقش اساسی در زندگی افراد دارد و هرگونه نقص در رشد کودک می تواند سبب بروز مشکلات متعددی در آینده او شود. یکی از بیماری هایی که می تواند دچار اختلال یا نقص در رشد کودک شود، اختلالات تیروئیدی است. اختلال کم کاری تیروئید یکی از بیماری هایی است که در صورت عدم درمان می توانند بر متابولیسم کلی بدن کودک اثرات مخربی ایجاد کند. ما در این مقاله قصد داریم شما را علل، علائم و راه های درمان کم کاری تیروئید در کودکان آشنا کنیم، بنابراین تا انتهای این مطلب همراه ما باشید.
کم کاری تیروئید در کودکان چیست؟
غدد درون ریز بدن شامل غده هیپوفیز، تیروئید ، پاراتیروئید، آدرنال ، لوزالمعده و غدد جنسی نقش اساسی در بدن انسان، به ویژه کودکان دارند. در صورتی که ترشحات این غدد کم یا زیاد شود، منجر به بروز یکسری مشکلات در کودکان می گرددد. به عنوان مثال کاهش ترشح هورمون رشد می تواند سبب کوتاهی قد کودکان و یا افزایش هومون رشد منجر به بلندی بیش از اندازه قد شود .گاهی این اختلال در سطح تخمدان و یا بیضه ها می باشد که منجر به بلوغ زودرس و دیررس در کودکان می گردد .
یکی از بیماری های مهمی که در رابطه با غدد دورن ریز در کودکان وجود دارد، کم کاری غده تیروئید است. از آنجا که غده تیروئید از همان زمان جنینی بر رشد مغز تاثیر می گذارد، کم کاری مادرزادی غده تیروئید منجر به عقب افتادگی ذهنی در کودکان می شود. همچنین، این بیماری در سنین بالاتر می تواند اختلال در بلوغ ، کوتاهی قد و مشکلات دیگری در ارگان ها و اندام های بدن ایجاد کند.
کم کاری تیروئید مادرزادی
کم کاری تیروئید مادرزادی ممکن است به صورت ژنتیکی در نوزاد ایجاد شود. در برخی مواقع مادر در دوران بارداری دچار این عارضه شده و کودک نیز با این نقص به دنیا می آید. همچنین، در برخی موارد غده تیروئید بعد از تولد به اندازه کافی رشد نکرده یا با وجود رشد کافی، هورمونی ترشح نمی کند، در نتیجه سبب کم کاری تیروئید در نوزادان می شود. به طور کلی، وضعیت مادر و تغذیه او در دوران بارداری نقش اساسی در بروز بیماری کم کاری تیروئید مادرزادی دارد.
کم کاری تیروئید به صورت مادرزادی به قدری اهمیت دارد که در اکثر نقاط دنیا تمام نوازادان در بدو تولد برای تشخیص این بیماری مورد بررسی قرار می گیرند. زیرا تشخیص سریع و به موقع کم کاری تیروئید در نوزادان می تواند مراحل درمان و بهبود را کوتاه تر کرده و همچنین از عوارض این بیماری تا حد زیادی جلوگیری کند.
علت کم کاری تیروئید در نوزادان و کودکان
همان طور که اشاره شد، هر نوع اختلال در غده تیروئید که سبب کاهش ترشح این هورمون شود را کم کاری تیروئید می نامند. علل و عوامل متعددی می تواند سبب بروز این بیماری شود، با این حال مهمترین دلایل بروز کم کاری تیروئید در کودکان عبارتند از:
- عوامل وراثتی و ژنتیکی
- نقص مادرزادی
- کمبود ید
- هایپوتیروئیدی ثانویه (کم‌کاری هیپوفیز)
- نقص در سیستم ایمنی بدن
علائم کم کاری تیروئید در کودکان
کم کاری تیروئید به صورت مادرزادی از آنجا که از مادر به جنین منتقل می شود علامت خاص ندارد. در صورتی که این بیماری در نوزادان تشخیص داده نشود یا این اختلال پس از تولد ایجاد شود ممکن است باعث بروز مشکلاتی شود. مهمترین علائم کم کاری تیروئید کودکان و نوزادان عبارتند از:
- عدم رشد استخوان ها و نقص در رشد جسمی
- خستگی، بی حالی و خواب آلود بودن غیر طبیعی کودک
- گواتر (تورم غده تیروئید)
- ضربان آهسته قلب
- خواب زیاد در کودک
- یبوست
- استخوان‌های شکننده
- تورم در بدن
- چاقی
- حساسیت به سرما
- خشک شدن پوست یا کبودی آن
- اشکالات یادگیری، اختلالات ذهنی و عدم تمرکز
علاوه بر موارد ذکر شده، نشانه هایی مانند یرقان و دیر در آمدن دندان ها نیز می تواند از علائم کم کاری تیروئید در نوزادان باشد. اگرچه این علائم نشانه ابتلا به بیماری نیست، اما این دو علامت در اغلب نوزادان با نقص کم کاری تیروئید دیده می شود. به طور کلی کم کاری تیروئید مادرزادی در نوزادان با بزرگی شکم، گریه کم، خواب زیاد، زردی طولانی، دیر بسته شدن ملاج و بزرگ بودن سر نوزاد به نسبت بدن در بدو تولد تشخیص داده می شود.
بزرگتر بودن دور سر نوزاد از حد طبیعی با وجود قد و وزن نرمال، طول کشیدن زردی بیش از مدت طبیعی، دیر بسته شدن ملاج، سرفه‌های ناگهانی زمان شیرخوردن، بزرگی شکم، خواب زیاد و گریه کم، اختلالات تنفسی و…
تشخیص کم کاری تیروئید در کودکان
تشخیص این بیماری عمدتا با غربالگری و روش های آزمایشگاهی انجام می شود و در صورت تشخیص این بیماری باید هر چه زودتر درمان های هورمونی برای کودکان آغاز شود. در کم کاری تیروئید مادرزادی معمولا درمان تا سه سالگی ادامه داشته و به تشخیص پزشک ممکن است درمان متوقف یا ادامه یابد.
توجه داشته باشید که عدم تشخیص به موقع کم کاری تیروئید در نوزادان می تواند سبب عقب ماندگی ذهنی، از دست دادن تکلم، مشکلات مغز و اعصاب، ناشنوایی و کوتاهی قد شود. بنابراین تشخیص به موقع این بیماری می تواند از بروز این مشکلات تا حد زیادی جلوگیری کند.
روش های درمان کم کاری تیروئید در نوزادان
بهترین زمان برای شروع درمان کم کاری تیروئید در کودکان تا 6 هفتگی نوزاد است. این 6 هفته زمان طلایی درمان است و هر هفته تاخیر باعث کاهش سطح آی کیو نوزاد خواهد شد. برای درمان اغلب داروهای جایگزین هورمون تیروئید (لووتیروکسین) تجویز می شوند که در آب یا شیرمادر حل شده و سپس به کودک داده می شود. کودکان بزرگتر می توانند قرص را بلعیده یا بجوند، در هر صورت مصرف منظم و روزانه داروها برای درمان کم کاری تیروئید در کودکان بسیار حائز اهمیت است.
توصیه می شود این داروها همزمان با قطره آهن یا مولتی ویتامین به نوزادان داده نشود و حداقل 3 ساعت از مصرف یکی از این داروها گذشته باشد. مصرف داروها معمولا تا سه سالگی ادامه می یابد، اما پس از آن متخصص اطفال یک مرتبه مصرف دارو را در شرایط کنترل شده قطع می کند تا کودک مورد بررسی قرار دهد. پس از بررسی های لازم پزشک تصمیم می گیرد که آیا این درمان باید مادام العمر ادامه داشته باشد یا اینکه کودک به درمان پاسخ داده است .
کلام آخر
به طورکلی، کم کاری تیروئید در کودکان یک اختلال جدی است که در صورت عدم درمان به موقع می تواند عواقب جبران ناپذیری به همراه داشته باشد. اگر این بیماری در دوران جنینی تشخیص داده شود، شروع درمان بسیار ضروری است. پس توصیه می شود با کنترل ها و معاینات منظم نزد متخصص اطفال از بروز هر گونه بیماری جدی تر در مراحل اولیه جلوگیری کنید. توجه داشته باشید که مصرف منظم و روزانه داروها تاثیر بسزایی بر عواقب جدی این بیماری دارد، بنابراین از قطع داروها بدون توصیه پزشک جدا خودداری کنید.
