فواید و عوارض قرص آهن برای کودکان

اهمیت و نقش آهن در رشد کودک

عنصر آهن به عنوان یک ماده معدنی نقش اساسی در ساختار میوگلوبین، هموگلوبین و آنزیم های اثرگذار در تنفس سلولی دارد. این عنصر به کمک هموگلوبین در اکسیژن رسانی به به سلول‌های بدن نقش اساسی را ایفا می کند. همچنین، توسط میوگلوبین نقش اصلی در ذخیره کردن اکسیژن بدن دارد. از آنجایی که این عنصر در اکسیژن رسانی و خون سازی بدن نقش بسزایی دارد، بنابراین برای رشد ذهنی، روانی و حرکتی نوزادان و کودکان بسیار حائز اهمیت است. در حقیقت آهن نقش مهمی در عملکرد عضلات، ایجاد انرژی و رشد مغز دارد.

کمبود آهن در نوزادان و کودکان

همان طور که در بالا اشاره شد، آهن نقش اساسی در انتقال اکسیژن، بهبود عملکر مغز و رشد فکری، جسمی و ذهنی کودک دارد. به همین علت اغلب پزشکان برای نوزادان قطره آهن تجویز کرده و در صورت نیاز مکمل هایی مانند شربت یا قرص آهن برای کودکان در حال رشد تجویز می شود. کمبود آهن در بدن کودکان سبب توقف تولید گلبول های قرمز شده و کودک دچار کم خونی می شود. به بیان ساده تر کم خونی کودک هنگامی اتفاق می افتد که بدن کودک به تعداد کافی گلبول های قرمز سالم تولید نمی کند. در افراد کم خون، اکسیژن به طور کامل در سراسر بدن حمل نمی شود، این امر می تواند علایم جدی و آسیب های درازمدت را ایجاد کند. از آنجایی که آهن در تولید گلبول های قرمز جدید نقش اساسی دارد ،کمبود این مواد معدنی در بدن به طور کلی باعث کم خونی و فقر آهن می شود. همچنین کمبود آهن، سبب کاهش انتقال اکسیژن به مقدار کافی به ماهیچه ها و سلول های کودک شده و ممکن است کودک دچار اختلالات جسمی-حرکتی، مشکلات ذهنی و کاهش شدید سطح انرژی شود.

علائم فقر آهن و کم خونی در کودکان

علائم کمبود آهن در کودکان ممکن است مشابه علائمی باشد که بزرگسالان مشاهده می شود. به طور کلی فقر آهن در کودکان باعث بروز علائمی مانند پوست کمرنگ، کم اشتهایی، ضعف سیستم ایمنی کودک، خستگی، عفونت های ادراری در کودکان، تنگی نفس، مشکلات حافظه و یادگیری، میل به خوردن مواد غیر طبیعی مانند خاک یا یخ می شود. شایان ذکر است که مهمترین مشکل در کمبود آهن، بروز آنمی (کم خونی) است که باتوجه به شدت بیماری به شکل خفیف تا شدید ایجاد می شود. کم خونی های خفیف معمولا بدون علائم ظاهر می شوند، اما کم خونی های شدید باعث کاهش تولید گلبول های قرمز خون شده و با نشانه هایی همراه است. به طور کلی مهمترین علائم کم خونی ناشی از فقر آهن در کودکان عبارتند از:

• سردرد یا سرگیجه
• کمبود انرژی و ضعف دائمی
• خستگی مفرط
• تحریک پذیری بیشتر از حد معمول
• تنگی نفس
• شکنندگی ناخن ها
• پوست رنگ پریده

خطر کم خونی ناشی از کمبود آهن در کودکان

مطالعات نشان می دهد که سطح پایین آهن ممکن است رشد کودک را مختل کرده و مانع از توانایی یادگیری شود. به طوری که می تواند سبب کاهش هوشیاری کودک و دشواری در درک اطلاعات جدید شود. یکی دیگر از خطرهای بالا در کاهش سطح آهن در کودکان، افزایش حساسیت به عفونت ها است. عدم تشخیص و درمان کم خونی و فقر آهن پیامدهای جدی تری مانند تاخیر در رشد جسمی، حرکتی، ذهنی و شناختی کودک نیز می شود. به همین علت مصرف موادغذایی سرشار از آهن و مکمل های مختلف از جمله شربت و قرص آهن برای کودکان با مشکل کم خونی توصیه می شود.

راه های درمان کمبود آهن در بدن

همان طور که می دانید به اغلب نوزادان برای پیشگیری از کمبود آهن، قطره های خوراکی آهن تجویز می شود که نقش اساسی در رشد کودکان دارد.اغلب پزشکان به منظور جلوگیری از پیامدهای منفی فقر آهن موادغذایی سرشار از آهن را توصیه می کنند. بهترین غذاهایی که منبع غنی از آهن محسوب می شوند عبارتند از:

• گوشت قرمز
• گوشت بوقلمون و مرغ
• ماهی
• غلات غنی شده مانند بلغور جو
• سبزیجات با برگ سبز تیره (مانند کلم بروکلی و اسفناج)
• حبوبات
• آلو و زردآلو
• کشمش

در صورتی که رژیم غذایی برای جبران کمبود آهن کودک کافی نباشد ،متخصص اطفال، مصرف مکمل های آهن مانند قطره، شربت و قرص آهن برای کودکان ضرورت پیدا می کند. معمولا کودکان مبتلا به کمبود آهن نیاز به مصرف مکمل های آهن دارند تا سطح آهن خود را بالا ببرند. مصرف مولتی ویتامین های آهن و تغییرات در رژیم غذایی کودک می تواند به کمبود آهن کودک کمک کند.

فواید و عوارض قرص آهن برای کودکان

قرص آهن برای کودکان زیر 6 سال معمولا توصیه نمی شود و از مکمل های آهن به شکل قطره یا شربت استفاده می شود. اما به کودکان در سنین بالاتر ممکن است با توجه به شدت فقر آهن قرص مکمل آن تجویز شود. بدون شک از مهمترین فواید مصرف قرص آهن جبران کمبود آهن و کاهش علائم ناشی از ان است. به طور کلی مصرف مکمل های آهن می تواند به افزایش اشتها و رشد کودکان کمک کرده و از بیماری کم خونی پیشگیری کند.

با این وجود توجه داشته باشید که مصرف بی رویه هر ویتامین یا مکمل می تواند خطرناک بود و سبب بروز عوارض جانبی جدی، به ویژه در کودکان شود. به همین علت لازم است از دادن خودسرانه مکمل های آهن به کودکان خودداری کرده با متخصص اطفال در خصوص نوع مکمل و میزان آن مشورت کنید. مهمترین عوارض قرص آهن برای کودکان که در اثر مصرف بیش از حد آن به وجود می آید عبارتند از:

• استفراغ شدید
• اسهال
• ناخن های آبی و رنگ پریدگی پوست
• ضعف و بی حالی در بدن
• بیهوشی کودک (در مواقع مصرف بالای مکمل آهن)

میزان مصرف قرص آهن برای کودکان

نیاز روزانه آهن در نوزادان و کودکان با توجه به شرایط سنی آن ها متغییر است، بااین حال بهترین دوز آهن برای سنین مختلف عبارتند از:

بهترین زمان مصرف قرص آهن برای کودکان

یکی از سوالاتی که معمولا تمامی افراد به هنگام مصرف قرص آهن با آن مواجه می شوند این است که بهترین زمان برای استفاده این مکلمل چه زمانی است؟زمان مصرف قطره آهن در نوزادان بین دو وعده شیرخوردن آن ها و به وسیله سرنگ یا قطره چکان است.

بایستی به این نکته  توجه داشته باشید که لاکتوفرین که در شیر مادر است تسهیل کننده جذب آهن است.بهتر است جهت جلوگیری از سیاه شدن دندان های کودک بعد از دادن قطره به او کمی آب بدهیم.

بهترین زمان استفاده قرص آهن در کودکان و نوجوان ابتدای سال تحصیلی و شروع مدرسه است. توصیه می شود که برای مصرف آهن یک روز مشخص در هفته را در نظر بگیرید.

بهترین شیوه مصرف قرص آهن در کودکان

توجه داشته باشید بعد از مصرف قرص آهن از خوردن مواد غذایی که دارای کلسیم هستند مثل لبنیات خودداری کنید.همچنین مصرف مواد غذایی مانند چای،قهوه و کاکائو به علت داشتن کافئین مانع جذب آهن در بدن می شود.

بنابر این سعی کنید حداقل یک ساعت قبل و یا 2 ساعت بعد از مصرف این غذاها قرص آهن را استفاده کنید .خوردن ماست به علت وجود اسید لاکتیک در آن بلامانع است زیرا که جذب آهن را افزایش می دهد.

اگر چه خورد ن قرص آهن با غذا درست نیست اما استفاده آن با آب میوه مخصوصا میوه هایی که حاوی ویتامین C هستند به جذب بهترآهن کمک می کند.

شاید یکی از بهترین زمان ها برای استفاده از قرص آهن مصرف آن معده خالی مصرف کنید اما اگر بعد از آن دچار اختلالات گوارشی مانند معده درد،اسهال و یبوست می شوید این کار را انجام ندهید.

بنابراین شاید بتوان گفت که یکی از زمان های مناسب برای مصرف آهن قبل از خواب است در صورتی که 2 ساعت قبل از آن چیزی نخورده باشید.مصرف قرص آهن به صورت ناشتا نیز می توان مناسب باشد. اگر فکر می کنید ممکن است دچار حالت تهوع شوید بهتر است یک لیوان آب پرتغال همراه با آن میل کنید.

یکی دیگر از نکات مهم در زمان مصرف مکمل آهن این ست که آن را همزمان با مولتی ویتامین مصرف نکنید. از آنجایی که  مولتی ویتامین حاوی مقادیری آهن است مصرف همزمان آن با آهن باعث بالا رفتن سطح آن در بدن میشود.

همچنین قرص آهن را به شکل خودسرانه و بدون تجویز پزشک مصرف نکنید زیرا ممکن است  بدن را دچار اختلال کند.و نکته آخر اینکه قرص آهن را در زمان مشخصی از روز استفاده کنید.

بهترین قرص آهن برای کودکان

معمولا استفاده قرص آهن در کودکان زیر 6 سال توصیه نمی شود و خوردن آن حتی  به میزان کم نیز ممکن است خطرناک و یا حتی کشنده باشد.اگر کودکتان به صورت اتفاقی از قرص آهن استفاده کرد سریعا با پزشک مشورت کنید.

برای کودکان معمولا از قرص آهن استفاده نمی کنند مگر بعد از 10 سالگی و این نکته بسیار حائز اهمیت است که که هرگز دوز مصرفی بزرگسالان را به کودکان ندهید.معمولاً کودکان بالای ۱۰ سال از قرص آهن برای تامین نیازهای بدن خود استفاده می‌کنند. نکته حائز اهمیت این است که هرگز دوز بزرگسالان را به کودکان ندهید

شربت آهن کودکان

برای تامین آهن بدن کودکان معمولا برای آن ها از شربت استفاده می شود که ممکن است حاوی ب کمپلکس و یا طعم دهنده باشد.مقدار 7 میلی گرم آهن در هر 2 قاشق از این شربت های موجود است .

 قطره آهن برای کودکان

برای تامین آهن در شیر خواران و نوزادان می توان از قطره استفاده کرد.زمان استفاده از قطره آهن در نوزادان بعد از 6 ماهگی و شروع تغدیه تکمیل آن ها است.میزان مصرف روزانه آهن در نوزادان 15 میلی گرم معادل 15 قطره در روز است .

اگر به دلیل اختلال رشد کودک لازم باشد که تغذیه تکمیل کودک زودتر از 6 ماهگی شروع شود می توان به همین میزان در روز به کودک قطره آهن بدهیم.

قطره لیپوزوفر بی اس کی

قطره لیپوزوفر نوعی  مکمل آهن است که لیپوزوم های حاوی آهن در آن به راحتی از طریق  از روده جذب می شوند.  از آنجا که آهن درون ساختار لیپوزومی به راحتی از طریق سلول های دیواره روده جذب می شود، مولکول های آهن تماس مستقیم با دستگاه گوارش ندارند.

بنابراین قطره آهن باعث عوارض گوارشی نمی شود.از طرفی این قطره ها بوی بدی ندارند و موجب سیاه شده دندان ها نمی شوند

قطره مولتی ویتامین با آهن و زینک ویتان

این قطره ترکیبی از ویتامین ها و مواد معدنی لازم برای رشد طبیعی کودک فراهم می کند.در قطره مولتی ویتامین ویتان مقداری ویتامین B کمپلکس وجود دارد که به سوخت و ساز بدن کمک کرده و سیستم ایمنی را قویتر می کند.

به میزان کافی آهن دراین قطره وجود دارد که در کمک به افزایش تمرکز و هوشیاری کودک بسیار مؤثر است .قطره مولتی ویتامین در تشکیل هموگلوبین و افزایش رشد جسمی و ذهنی کودک می تواند بسیار کمک کننده باشد.

درمولتی ویتامین ویتان  مقداری ویتامین D وجود دارد که  به متابولیسم کلسیم و تشکیل مناسب استخوان‌ها کمک می‌کند.همچنین  ویتامین A و زینک (روی) موجود در قطره‌ مولتی ویتامین ویتان مقاومت بدن را در مقابل بیماری عفونت بیشتر می کند و با تقویت سیستم ایمنی احتمال ابتلا به بیماری های واگیر دار را کاهش می دهد.

توصیه پایانی

آهن یکی از عناصر مهم در بدن است که نقش اساسی در رشد و نمو کودکان دارد، به طوری که کاهش آن می تواند سبب بروز کم خونی، تاخیر در رشد و مشکلات فیزیکی و ذهنی کودکان شود. اغلب پزشکان مصرف مکمل های آهن از جمله قطره، شربت و قرص آهن برای کودکان را توصیه می کنند. با این حال بهتر است بدانید که تشخیص فقر آهن در کودکان و تجویز مکمل تنها باید توسط متخصص اطفال انجام شود

. همچنین توجه داشته باشید که مصرف بی رویه قرص آهن برای کودکان می تواند سلامت کودک را به خطر بیاندازد. لذا از مصرف بی رویه آن اجتناب کرده و برای مقدار و مدت زمان مصرف آن با پزشک مشورت نمایید. در صورت مشاهئه علائم کمبود آهن در کودک خود به دکتر علی فرجی، بهترین متخصص اطفال در تهران مراجعه نمایید.