عملکرد تیروئید در نوزادان بسیار مهم است، زیرا هورمونهای تیروئیدی در تنظیم رشد و توسعه مناسب بدن نوزاد نقش دارند. آزمایش تیروئید نوزاد یک روش ساده و قابل انجام است که به منظور تشخیص زودهنگام اختلالات تیروئید در نوزادان صورت میگیرد. این آزمایش، سطح هورمونهای تیروئید در خون نوزاد را سنجیده و نشان میدهد که آیا فعالیت تیروئید نوزاد در محدوده طبیعی قرار دارد یا خیر.در ادامه این مقاله از سایت دکتر علی فرجی درباره این موضوع اطلاع جامعتری ارائه خواهیم داد.
عملکرد درست تیروئید نوزادان
در قدم اول توجه داشته باشید که باید؛ در صورت مشاهده هرگونه علائم مشکوک و نگران کننده در نوزاد در سریعترین زمان ممکن به پزشک مراجعه کنید تا پزشک مراحل تشخیص و درمان را آغاز کرده و سلامت نوزاد شما را تضمین کند. مواردی که در وجود عملکرد درست تیروئید ضروری است شامل موارد زیر است:
۱) تولید هورمون تیروئید
تیروئید نوزادان مسئول تولید هورمونهای تیروئیدی، به ویژه تیروکسین (T4) میباشد. این هورمونها در تنظیم سرعت متابولیسم، رشد سلولها و توسعه عمومی نوزاد نقش دارند.
۲) تولید هورمون تیروئید استراحتی (TSH)
هورمون TSH توسط غده هیپوفیز تولید میشود و به تیروئید نشان میدهد که هورمونهای تیروئید را ترشح کند. در صورتی که تولید هورمون تیروئید کاهش یابد، سطح TSH بالا میرود تا تیروئید تولید بیشتری از هورمونهای تیروئیدی تولید کند.
۳) آزمایشهای تیروئید
برای ارزیابی عملکرد تیروئید نوزادان، معمولاً از آزمایشهای خونی استفاده میشود. این آزمایشها شامل اندازهگیری سطح هورمونهای تیروئیدی (T4 و T3) و هورمون TSH میشوند. نتایج آزمایشها به پزشک کمک میکند تا وضعیت عملکرد تیروئید نوزاد را ارزیابی کند.
اهمیت تیروئید سالم بر رشد نوزاد
به طور کلی، تیروئید سالم در نوزادان بسیار اهمیت دارد و نقص در عملکرد آن میتواند منجر به مشکلات جدی در رشد و توسعه نوزاد شود. هورمونهای تیروئیدی که توسط تیروئید ترشح میشوند، نقش حیاتی در تنظیم رشد و توسعه نوزاد دارند. در زیر، اهمیت تیروئید سالم بر رشد نوزاد را بیان میکنم:
- رشد جسمی
- رشد عصبی، تکلمی و رفتاری
- تنظیم متابولیسم و تامین انرژی نوزاد
علائم و نشانه های اختلال تیروئید در نوزادان
اختلالات تیروئید در نوزادان میتوانند به دو صورت هیپوتیروئیدیسم یا کمکاری تیروئید و هیپرتیروئیدیسم یا زیادکاری تیروئید رخ دهند. در ادامه، علائم و نشانههای این اختلالات در نوزادان را برای شما توضیح میدهم:
- رشد ناکافی: نوزاد با هیپوتیروئیدیسم ممکن است رشد ناکافی داشته باشد و وزن آن کمتر از حد معمول باشد.
- تاخیر در رشد و توسعه: این اختلال میتواند منجر به تاخیر در رشد بدنی و توسعه عقلی و جسمی نوزاد شود.
- لنگیدن در رشد مو: موهای نوزاد با هیپوتیروئیدیسم معمولاً نازک و کمتر بافت دار هستند و ممکن است لنگیدگی در رشد آنها مشاهده شود.
- پوست خشک: پوست نوزاد خشک و خارشآور میشود و ممکن است مشکلاتی مانند ترکهای پوستی و پوست زرد را نیز نشان دهد.
- رشد غیرطبیعی: نوزاد با هیپرتیروئیدیسم ممکن است رشد بیش از حدی داشته باشد و وزن آن بیشتر از حد معمول باشد.
- رفتار بیسر و صدا: نوزاد ممکن است بسیار بیسر و صدا و عصبی باشد و نشانههای آرامش نداشته باشد.
- تسریع ضربان قلب: ضربان قلب نوزاد با هیپرتیروئیدیسم معمولاً بسیار سریعتر از حد معمول است.
- لرزش دستها و پاها: لرزش دستها و پاها یکی از نشانههای هیپرتیروئیدیسم در نوزادان است.
روش های تشخیص اختلال تیروئید در نوزادان
تشخیص اختلالات تیروئید در نوزادان معمولاً از طریق آزمایش تیروئید نوزاد و ارزیابی کلینیکی انجام میشود. در زیر، روشهای تشخیص اختلالات تیروئید در نوزادان را برای شما توضیح میدهم:
۱- تست نوار پاپیل:
این تست برای اندازهگیری سطح هورمون تیروئید (TSH) در خون استفاده میشود. در صورت بروز اختلالات تیروئید، سطح TSH معمولاً افزایش یا کاهش مییابد.
۲- اندازهگیری هورمونهای تیروئید:
سطح هورمونهای تیروئید مانند T3 (تریایودوتیروئین) و T4 (تیروکسین) در خون بررسی میشود. در هیپوتیروئیدیسم، سطح T3 و T4 کاهش مییابد، در حالی که در هیپرتیروئیدیسم، این سطحها افزایش مییابد.
۳- بررسی تاریخچه بالینی و علائم:
پزشک بررسی دقیقی از علائم و نشانههای مشکوک مرتبط با اختلال تیروئید در نوزادان انجام میدهد. این شامل بررسی رشد و توسعه نوزاد، وضعیت پوست، رفتار، تغذیه، و سایر علائم مرتبط با تیروئید است.
۴- سونوگرافی تیروئید:
سونوگرافی تیروئید میتواند کمک کند تا اندازه و شکل غده تیروئید را بررسی کند و نقصهای ساختاری را تشخیص دهد. این روش معمولاً در موارد مشکوک به هیپوتیروئیدیسم ارثی یا عوامل ساختاری استفاده میشود.
۵- آزمایشات تکمیلی:
در برخی موارد، برای تشخیص دقیقتر و بررسی علل عمدهتر، آزمایشات تکمیلی دیگری نیز انجام میشود. این شامل آزمایشات مولکولی برای بررسی ژنتیکی، آزمایش اسکین (Skin Test) برای بررسی حساسیت به هورمونهای تیروئید و آزمایشات تصویربرداری مانند توموگرافی و MRI است.
درمان و پیشگیری از اختلالات تیروئید در نوزادان
درمان و پیشگیری از اختلالات تیروئید در نوزادان به وابستگی به نوع اختلال تیروئید و علت آن است.
هیپوتیروئیدیسم یا کمکاری تیروئید | |
درمان: در صورت تشخیص هیپوتیروئیدیسم، عموماً با تجویز هورمون تیروکسین (T4) به نوزاد درمان انجام میشود. این هورمون به صورت دهانی به نوزاد داده میشود و به تعداد و دوز مناسب تنظیم میشود. در برخی موارد، نیاز به درمان مادر در دوره بارداری نیز وجود دارد. | پیشگیری: برنامه جامع سنجش تیروئید نوزادان (Newborn Screening) به طور گسترده در بسیاری از کشورها اجرا میشود. با انجام این آزمون در سنین ابتدایی زندگی، هیپوتیروئیدیسم در نوزادان به سرعت تشخیص داده میشود و درمان مناسب برای آنها به موقع آغاز میشود. |
هیپرتیروئیدیسم یا پرکاری تیروئید | |
درمان: در صورت تشخیص هیپرتیروئیدیسم در نوزادان، روشهای مختلفی برای کنترل سطح هورمونهای تیروئید و تسکین علائم استفاده میشود. این شامل داروهای مثبت بتا (beta blockers) میشود که به کنترل علائم مرتبط با هیپرتیروئیدیسم کمک میکنند. در موارد شدیدتر، درمان رادیواکتیو یود (Radioactive Iodine) یا جراحی ممکن است لازم شود. | پیشگیری: در برخی موارد هیپرتیروئیدیسم در نوزادان به علت اختلالات ژنتیکی است. در این موارد، پیشگیری معمولاً غیرممکن است. اما در موارد دیگر که هیپرتیروئیدیسم به علت عوامل محیطی مانند عفونت در حاملگی است، اجتناب از عوامل خطر و پیشگیری از عفونت میتواند مؤثر باشد. |