سلیاک در کودکان نوعی بیماری خود ایمنی است که دستگاه گوارش را تحت تأثیر قرار می دهد و موجب اختلال در عملکرد روده کوچک می شود.در این بیماری سیستم ایمنی بدن در برابر خوردن غذاهای حاوی گلوتن واکنش نشان می دهد. اگر چه نشانه های این بیماری با حساسیت به گلوتن مشابه است، اما متفاوت هایی بین این دو بیماری وجود دارد. به منظور آشنایی بیشتر با علائم، روش تشخیص و درمان بیماری سلیاک در کودکان تا انتهای این مقاله همراه ما باشید.
بیماری سلیاک در کودکان چیست؟
سلیاک یک بیماری خود ایمنی است که زمینه ارثی دارد که معمولا از دوران نوزادی به وجود می آید و حالت مسری ندارد. این بیماری به علت عدم تحمل گلوتن در بدن اتفاق می افتد. گلوتن (پروتئینی که در گندم و جو موجود است)، باعث آسیب دیدن پرزهای روده در افراد مبتلا به این بیماری می شود. زمانی که پرزهای روده دچار آسیب می شوند، بدن کودک در جذب مواد غذایی دچار مشکل می شود. عدم جذب مواد غذایی می تواند بر روند رشد کودک تأثیر بگذارد و او را دچار سوء تغذیه کند.
علائم بیماری سلیاک در کودکان
به واسطه آسیب روده در کودکان مبتلا به بیماری سلیاک، مجموعه ای از علائم ایجاد می شود که ممکن است در هر کودک متفاوت باشد. این علائم ممکن است بعد از شش ماهگی و یا حتی سنین بالاتر ظاهر شوند که مهمترین آن ها عبارتند از:
- بروز نفخ و اسهال
- کاهش وزن
- عدم جذب مواد مغذی توسط بدن
- تحلیل رفتن استخوان
- نرمی استخوان
- کم خونی
- آسیب دیدن مینای دندان
- دردهای مفصلی
- حساسیت های پوستی
- سردرد و خستگی
- رفلاکس معده
- اضافه وزن یا کاهش وزن
- تأخیر رشد در کودکان
- دردهای شکمی
یک سری علائم سلیاک که ممکن است در سنین بالاتر نمایان شوند عبارتند از:
- یبوست
- کوتاهی قد در کودکان
- بلوغ دیررس
با این وجود گاهی نیزممکن است بیماری سلیاک هیچگونه علائمی نداشته باشد. توجه داشته باشید که علائمی مانند نفخ و اسهال و درد شکمی ممکن است لزوما به بیماری سلیاک در کودکان مربوط نباشد.
علائم بیماری سلیاک در کودکان دیابتی
چنانچه کودکان مبتلا به سلیاک دچار دیابت شوند، ممکن است عوارض متعددی دیگری در کودک ظاهر شود. در صورتی که بیماری سلیاک در کودکان دیابتی به موقع تشخیص داده نشود سبب بروز مشکلات گوارشی، کاهش اشتها و از همه مهمتر اختلالات رشد خواهد شد.
بیماری سلیاک و دیابت انواعی از بیماری های خود ایمنی هستند که درهر کدام از آنها سیستم ایمنی به نقطه مشخصی از بدن حمله می کند. بیماری سلیاک موجب حمله سیستم ایمنی بدن به روده کوچک می شود و بیماری دیابت به لوزالمعده آسیب می زند.
هر دوی این بیماری ها نیاز به رژیم غذایی مخصوص دارند. ممکن است که کودک قبل از تشخیص بیماری سلیاک به دیابت مبتلا باشد. بنابراین افرادی که به بیماری دیابت مبتلا هستند لازم است که برای بیماری سلیاک مورد آزمایش قرار بگیرند.
کودکانی که به بیماری دیابت مبتلا هستند، معمولا قبل از تشخیص سلیاک ممکن است علائمی مانند اختلالات رشد، کاهش وزن و یا علائم گوارشی را داشته باشند.
تفاوت حساسیت به گلوتن و سلیاک
همان طور که اشاره شد، سلیاک یک بیماری خود ایمنی است. در حالی که عدم تحمل گلوتن نوعی واکنش آلرژی در کودکان محسوب می شود. اگر چه مصرف گلوتن در هر دو بیماری باعث علائم و نشانه های مشابهی می شود، اما گلوتن در افراد مبتلا به بیماری سلیاک می تواند به بافت روده آسیب وارد کند. اما در افراد مبتلا به حساسیت گلوتن، آسیب به بافت و پرزهای روده مشاهده نمی شود.
اگرچه علائم بیماری سلیاک، عدم تحمل گلوتن و حتی آلرژی به گندم می توانند بسیار شبیه باشند، اما تفاوت های منحصر به فرد خود را نیز دارند. بنابراین، تشخیص و تمایز این بیماری ها از یکدیگر بسیار دشوار است و در صورت تجربه هر یک از علائم ذکر شده، باید به پزشک مراجعه کنید.
بهترین روش تشخیص سلیاک
برای تشخیص بیماری سلیاک از آزمایش خون و آندوسکوپی استفاده می شود. گاهی با انجام آزمایش خون دیگر نیاز به بررسی های دیگر نیست. در صورتی که علائم به بیماری سلیاک شبیه باشد ممکن است نیاز به آندوسکوپی و بیوپسی باشد. قبل از انجام آزمایشات تشخیصی بیماری سلیاک بیمار باید از رژیم غذایی حاوی گلوتن استفاده کند.
آزمایش خون معمولا در افرادی انجام می شود که علائم خاصی ندارند و نزدیکان آنها به این بیماری سلیاک مبتلا هستند.آزمایش های آنتی بادی اندومیزیال و ترانس گلوتامیناز بافتی دو آزمایشی است که معمولا برای این بیماران انجام می شود.
آندوسکوپی نیز یکی دیگر از روش هایی است که برای تشخیص قطعی بیماری سلیاک مورد استفاده قرار می گیرد.در این روش تشخیصی با استفاده از یک لوله باریک از دیواره روده کوچک نمونه برداری می شود.
آیا بیماری سلیاک در کودکان قابل درمان است؟
بیماری سلیاک قابل درمان نیست و تنها راه اینست که در طول دوره زندگی کودک یک رژیم غذایی فاقد گلوتن داشته باشد. درمان بیماری سلیاک در کودکان معمولا به واسطه پرهیز از مواد غذایی حاوی گلوتن انجام می شود. در واقع با حذف این مواد غذایی از رژیم غذایی کودک می توانیم به کاهش علائم بیماری کمک کنیم.
برای مدیریت رژیم غذایی کودکتان می توانید از یک متخصص تغذیه کودکان کمک بگیرید و از آسیب بیشتر دستگاه گوارش جلوگیری کنید. در صورتی که بیماری سلیاک در کودکان درمان نشود ممکن است عوارضی مانند فقر آهن، سوء تغذیه و کوتاهی قد را در کودک به وجود بیاورد.
درمان بیماری سلیاک در کودکان
هدف از درمان سلیاک در کودکان کاهش یا از بین بردن علائم بیماری است و هیچ درمان قطعی سلیاک وجود ندارد. با این حال، رعایت برخی نکات می تواند از بروز عوارض جدی و تشدید علائم بکاهد که عبارتند از:
- با یک رژیم غذایی بدون گلوتن، علائم مرتبط و آسیب به پرزهای روده از بین می رود.
- مصرف مکمل های غذایی برای درمان سوء تغذیه ناشی از عدم جذب مواد مغذی و پایبندی به داروهای دارویی برای درمان بیماری های التهابی مزمن روده توصیه می شود.
- مراجعه به پزشک متخصص برای انجام اقدامات درمانی و ارزیابی آسیب های بیماری الزامی است.
بهتر است بدانید که رژیم غذایی بدون گلوتن به مدت 6 ماه در کودکان پیشرفت بیماری را کند می کند، در حالی که در بزرگسالان ممکن است بین 2 تا 3 سال طول بکشد.
آیا بیماری سلیاک خطرناک است؟
بیماری سلیاک کشنده نیست و می توان با پرهیز غذایی از آن پیشگیری کرد. اما در صورتی که بیماری سلیاک به موقع درمان نشود ممکن است باعث بروز یکسری عوارض و یا حتی عامل ابتلا به بیماری هایی مانند سرطان روده کوچک، بروز مشکلات عصبی،سوء تغذیه و کمبود کلسیم شود.
تحقیقات نشان می دهد، عدم درمان بیماری سلیاک در کودکان، امکان ابتلا به سایر بیماری های خود ایمنی مانند دیابت نوع یک و بیماری هاشیموتو را افزایش می دهد. .برای اینکه با اطمینان بگوییم که این بیماری باعث خطر مرگ زودرس در افراد می شود نیاز به تحقیقات بیشتری دارد. اما پیروی از یک رژیم غذایی فاقد گلوتن می تواند خطر مرگ زودرس در افراد را کاهش دهد.
طول عمر بیماران سلیاک
اکثر افراد مبتلا به بیماری سلیاک طول عمر طبیعی خواهند داشت، مشروط بر اینکه بتوانند با رعایت یک رژیم غذایی بدون گلوتن مادام العمر، این بیماری را مدیریت کنند. گلوتن بخشی ضروری از رژیم غذایی شما نیست، بنابراین می توان آن را با خیال راحت از رژیم غذایی حذف کرد و با غذاهای ایمن و بدون گلوتن جایگزین کرد.
عوارض بیماری سلیاک در کودکان
در صورت عدم درمان و وجود گلوتن در رژیم غذایی کودک مبتلا به سلیاک ممکن است بیماری ها و عوارض جدی ایجاد شود. مهمترین خطرات و بیماری های ایجاد شده ناشی از سلیاک عبارتند از:
- اختلالات خود ایمنی
- گلوکز خون پایین
- بیماری های کبدی
- کم خونی همراه با تعداد کم سلول های خونی
- تومورهای روده (تومور کولون، لنفوم روده)
- از دست دادن کلسیم و تراکم استخوان (استئومالاسی)
- اختلالات عصبی (تشنج تشنجی و نوروپاتی محیطی)
- مشکلات باروری
- گرفتگی عضلات
کلام آخر
بیماری سلیاک در کودکان یک از اختلالات خود ایمنی است که در اثر مصرف گلوتن باعث آسیب به روده می شود. آسیب به پوشش داخلی روده می تواند سبب از دست دادن توانایی جذب برخی مواد مغذی می شود که به نوبه خود با کمبود برخی ویتامین های ضروری مرتبط است. اگر چه بیماری سلیاک در کودکان درمان قطعی ندارد، اما عدم مصرف مواد غذایی حاوی گلوتن و کنترل این بیماری می تواند علائم بیماری را کاهش داده و از بروز عوارض جدی جلوگیری کند. لذا توصیه می شود به محض مشاهده علائم این بیماری در کودک به بهترین مختصص اطفال مراجعه نمایید.
